निर्माण सम्झौता अनिवार्य: घर निर्माणमा सुरक्षा र पारदर्शिताका लागि आवश्यक कदम
नेपालमा घर निर्माणको प्रक्रिया धेरै चुनौतीपूर्ण र ध्यानपूर्वक गर्नुपर्ने कार्य हो। घर निर्माणको जिम्मा दिने क्रममा अनगिन्ती कुरा ध्यानमा राख्नुपर्छ ताकि निर्माणको गुणस्तर राम्रो होस्, खर्च व्यवस्थापन सही ढंगले होस्, र समयमै काम सम्पन्न होस्। त्यस्ता केही महत्वपूर्ण कुराहरु जुन घर निर्माणको जिम्मा दिने बेला अनिवार्य रुपमा याद गर्नुपर्छ, यी हुन्:
१. निर्माण सम्झौता पत्र अनिवार्य बनाउने
सबैभन्दा पहिला, निर्माणको जिम्मा दिने क्रममा ठेकेदारसँग स्पष्ट र लिखित सम्झौता हुनु अत्यावश्यक छ। सम्झौतामा निर्माणको सम्पूर्ण विवरण, कामको सीमा, जिम्मेवारीहरू, र तिर्ने रकमबारे स्पष्ट रुपमा लेखिनु पर्छ। यो सम्झौता पछि कुनै विवाद आउन नदिन र कानुनी कारबाहीको लागि आधार दिन्छ। सम्झौतामा कामको प्रकृति, मूल्य, समय सीमा, र जरिवानाहरू स्पष्टसँग उल्लेख गरिनुपर्छ।
२. निर्माण कार्यतालिका बनाउने / बुझ्ने
निर्माणको कार्यतालिका पनि महत्वपूर्ण कुरा हो। कुन काम कहिले गरिन्छ भन्ने कुरा स्पष्ट हुनु आवश्यक छ। यसले निर्माणको प्रगति ट्र्याक गर्न र ठेकेदारलाई सही समयमा काम सम्पन्न गर्न मद्दत पुर्याउँछ। ठेकेदारले प्रस्तुत गर्ने कार्यतालिका आधारमा समय सीमा राख्नुपर्छ र समयमा काम सम्पन्न भए/नभएको कुरा स्पष्ट हेर्नु पर्छ। काम ढिलो भयो भने हुने परिणामको व्यवस्था पनि सोही सम्झौतामा राख्न सकिन्छ।
३. निर्माण कार्यको जम्मा खर्च विवरण (Estimation)
निर्माणको खर्च कति लाग्छ भनेर पहिल्यै बुझ्न महत्त्वपूर्ण हुन्छ। ठेकेदारसँग काम सुरु गर्नुअघि नै निर्माण कार्यको प्रारम्भिक खर्चको अनुमान लिनु पर्छ। यो अनुमानले घर निर्माणको कुल लागत थाहा दिन्छ र तपाईलाई बजेट अनुसार तयारी गर्न सहयोग गर्छ। थप रूपमा, ठेकेदारसँग सामग्रीको भाउ घटबढ हुँदा कस्तो असर पर्छ भनेर पनि स्पष्ट कुराकानी गर्नु जरुरी छ।
४. तपाईले पैसा बुझाउने समय तालिका
निर्माणका लागि पैसा बुझाउने समय तालिका बनाउन आवश्यक छ। ठेकेदारसँग प्रत्येक चरणको काम सम्पन्न भएपछि कति रकम बुझाउनुपर्ने भन्ने विषयमा पहिल्यै सहमति गरिनु पर्छ। यसले आर्थिक व्यवस्थापनलाई सरल बनाउँछ र ठेकेदारसँग कामको प्रगति अनुरूप भुक्तानी गर्न सहयोग पुर्याउँछ। पैसा सबै एकैपटक बुझाउनाले भविष्यमा समस्या आउन सक्छ, त्यसैले चरणबद्ध रुपमा पैसा तिर्ने प्रणाली नै उचित हुन्छ।
५. निर्माण सामग्रीको व्यवस्था
निर्माण सामग्रीको व्यवस्थापन सही ढंगले गर्नुपर्छ। कुन सामान कहिले आवश्यक पर्छ र कहाँबाट ल्याइन्छ भन्ने कुरा पहिल्यै सोच्नुपर्छ। सामग्री ढुवानी, भण्डारण, र खर्च सबै कुरा मिलाएर ठेकेदारसँग स्पष्ट रुपमा छलफल गर्नु पर्छ। निर्माण सामग्रीको व्यवस्थापन समयमा नभएमा निर्माणको प्रगति प्रभावित हुन्छ, जसले काम ढिलो हुन सक्छ।
६. निर्माण सामग्रीको गुणस्तर
सामग्रीको गुणस्तर राम्रो हुनु आवश्यक छ। गुणस्तरीय सामग्रीले मात्रै राम्रो र दीर्घकालीन घर निर्माण गर्न सम्भव छ। सामग्रीको गुणस्तर ठेकेदारले कस्तो छान्न सक्छ भनेर पूरानो कामको समीक्षा पनि गर्नुपर्छ। साथसाथै, सामान ल्याउँदा त्यही बेला गुणस्तर जाँच गरेर मात्र प्रयोग गर्न दिनुपर्छ ताकि खराब सामग्रीले निर्माणमा असर नगर्ने होस्।
७. आधुनिक प्रविधिको प्रयोग (Latest Technology )
आजकल घर निर्माणमा विभिन्न नवीनतम प्रविधिहरूको प्रयोग हुन थालेको छ। तपाईको घरमा पनि निर्माणमा आधुनिक प्रविधि, जस्तै – उर्जा बचत गर्ने सामग्रीहरू, हरित प्रविधि, र भूकम्प प्रतिरोधी प्रणाली जस्ता प्रविधिको प्रयोग गरिएको छ कि छैन भनेर हेर्नुपर्छ। नयाँ प्रविधिको प्रयोगले घरलाई बलियो, टिकाउ, र वातावरणमैत्री बनाउन मद्दत गर्छ।
८. वारेन्टी नीति (Warrenty Policy)
घर निर्माण गर्दा ठेकेदारले के कस्तो वारेन्टी प्रदान गर्छ भनेर जान्न आवश्यक छ। निर्माण सकिएपछि पनि केही समयसम्म ठेकेदारले वारेन्टी दिनुपर्छ। यो वारेन्टी घरमा आउने कुनै समस्या, जस्तै– क्र्याकहरू, पानी चुहावट, वा अन्य निर्माण त्रुटिहरूको लागि हुनुपर्छ। ठेकेदारसँगको सम्झौतामा वारेन्टीबारे स्पष्ट उल्लेख गर्नुपर्छ।
९. निर्माण सम्झौता रद्ध गर्नुपर्ने अवस्था
सम्झौतामा निर्माण कार्य बीचमा रोकिने वा रद्ध गर्नुपर्ने अवस्था आउँदा के हुन्छ भनेर पनि स्पष्ट गर्नुपर्छ। कुनै कारणवश ठेकेदारले समयमा काम सम्पन्न गर्न नसक्दा वा कामको गुणस्तरमा समस्या आउँदा सम्झौता रद्ध गर्ने अधिकार पनि राख्न सकिन्छ। सम्झौता रद्ध गर्नुपर्ने अवस्थामा कसरी कामलाई व्यवस्थित गर्ने र रकम फिर्ता गर्ने विषयमा पहिल्यै छलफल गर्नुपर्छ।
१०. कम्पनी / ठेकेदारको पहिलाको कामहरू
ठेकेदार वा निर्माण कम्पनीले यसअघि गरेका कामहरूको समीक्षा गर्नुपर्छ। उनीहरूको अघिल्लो कामको गुणस्तर कस्तो थियो, उनीहरूले समयमै काम सम्पन्न गरेका थिए कि थिएनन्, र ग्राहकहरूको सन्तुष्टि कस्तो छ भनेर बुझ्नुपर्छ। ठेकेदारको पुरानो अनुभवले तपाईको घर निर्माणको काम कत्तिको राम्रोसँग सम्पन्न हुन्छ भन्ने कुरामा पनि महत्वपूर्ण प्रभाव पार्छ।
घर निर्माणको जिम्मा लिने प्रक्रिया धेरै गम्भीर र जिम्मेवार काम हो। ठेकेदारलाई जिम्मा दिने अघि माथिका यी १० कुराहरू ध्यानपूर्वक विचार गर्नु आवश्यक छ। राम्रो योजना, सही ठेकेदारको चयन, र सबै जिम्मेवारीहरू स्पष्टसँग उल्लेख गरेर मात्रै घर निर्माणको सफलतामा पुग्न सकिन्छ।
Comments (0)