काठमाण्डौ। बर्षाको मौसम सकिएसँगै घरजग्गाको भाउ दिन प्रतिदिन बढन थालेको छ । प्रायजसो, हरेक वर्ष बर्षाको मौसममा भन्दा हिउँदमा घरजग्गाको मूल्य बढने गर्छ । यसवर्षको बर्षाकाे महिना सकिएको र हिउँद लागेकाले पनि घरजग्गाको भाउ बढेन पुगेको हो ।
कोरोनाका कारण अन्य व्यवसाय सुस्ताएपनि घरजग्ग्गाको कारोबार भने मौलाएको छ । सानातिना चिया पसलेदेखि ठूला व्यापारी समेत घरजग्गा खरिद बिक्री गर्नतिर लागेका छन् । घरजग्गा खरिद गरिदिएवाफत मोटो रकम आउने भएकाले पनि व्यापारीदेखि सानातिना पसल गर्ने व्यक्ति पनि घरजग्गा खरिदबिक्री गरिदिने एजेन्ट बन्न पुगेका छन् ।
आज १२ लाख रुपैयाँ आना भनेको जग्गा एक सातापछि जादा १३ लाख रुपैयाँ भन्न थालेका छन् । काठमाडौं उपत्याकामा मात्र होइन, जिल्लाका मुख्य सहरी इलाकामा घर तथा जग्गाको मूल्य दिन प्रतिदिन बढिरहेको छ ।
घरजग्गाको मूल्य बढनुका कारण
हिमालयन बैंकका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत अशोक राणाले रेमिटयान्स र सहकारीको रकमले घरजग्गाको मूल्य बढाउन पुगेको बताउँछन् । ‘जग्गाको मूल्य बढाउने काम रेमिटयान्स र सहकारीले गरेका हुन,’ उनले भने ।
सहकारीमा वैधानिक तथा अवैधानिक रुपमा रकम रहने गरेको र त्यही रकम जग्गामा लगानी हुने गरेका कारण जग्गाको भाउ अचाक्ली बढेको उनको बुझाइ छ ।
विदेशमा गएर दुखको काम गर्दै हाम्रा दाजुभाई– दिदीबहिनीले कमाएर ल्याएको पैसाका कारण घरजग्गाको मूल्य आकासिएको उनको तर्क छ । राष्ट्र बैंकको तथ्यांक अनुसार गत आर्थिक वर्षमा ८ खर्ब ७५ अर्ब रुपैयाँ औपचारिक माध्यमबाट रेमिटयान्स भित्रिएको छ ।
चालु आर्थिक वर्षको साउनमा मात्रै पनि ९२ अर्ब ७१ करोड औपचारिक माध्यम रेमिटयान्सबाट रकम भित्रिएको छ । त्यसबाहेक अनौपचारिक माध्यम हुन्डीबाट पनि त्यतिकै मात्रमा रकम भित्रने गरेको छ । विदेशबाट यसरी भित्रिने रकम अनुत्पादक क्षेत्र (घरजग्गा, मनोरन्जनका साधान, गाडी, मोटरसाइकल) खरिदमा खर्च हुने गरेको छ ।
समग्रमा हेर्ने हो भने पछिल्लो समय प्रत्येक घरबाट एक जना विदेशमा गएको देखिन्छ । विदेशमा बसेर कमाएको पैसा नेपाल ल्याएर घरजग्गामै लगानी गर्छन् । उद्योग व्यवसाय गर्नु भन्दा घरजग्गामै लगानी गर्दा फाइदा हुने गरेकाले घरजग्गामै लगानी गर्ने तर्क उनीहरुको छ ।
तर, विदेशमा गएकाले ल्याएको पैसाले मात्र यति विघ्न घरजग्गाको भाउ नबढेको तर्क एकथरीले गर्दै आएका छन् । घरजग्गाको भाउ बढनुको भित्री रहस्य बैंक तथा वित्तीय संस्थाले अनियन्त्रित रुपमा घरजग्गा लगानी गरेकै कारणले नै हो ।
सहकारीमा भएको रकम पनि त्यतिकै मात्रमा घरजग्गामा गएको छ । सहकारीमा अहिले पनि ४ खर्ब सर्वसाधारणले जम्मा गरेको रकम छ । त्यो रकमको करिव ८० प्रतिशत सहकारीले घरजग्गा तथा अन्य क्षेत्रमा लगानी गरिरहेका छन् । बैंक तथा वित्तीय संस्था, रेमिटयान्सलगायतबाट आउने धेरैजसो रकम घर बनाउन र जग्गा किन्नमै खर्च हुने गरेको छ । त्यसले पनि घरजग्गाको मूल्य बढाउन पुगेको हो ।
नेपालमा सानो टुक्रा जग्गा बिक्री गर्दा पनि अमेरिकामा सुविधासम्पन्न ठाउँमा घर किन्न सकिने
माछापुच्छे बैंकका पूर्व प्रमुख कार्यकारी अधिकृत सुमन शर्मा नेपालमा रहेको सानो घरजग्गाको टुक्रा बिक्री गरेर अमेरिकमा सुविधा सम्पन्न ठाउँमा घर किन्न सकिने अवस्था रहेको बताउँछन् । अमेरिकामा भन्दा नेपालमा जग्गाको भाउ महंगो भएको उनको भनाइको छ ।
बैंक तथा वित्तीय संस्था, सहकारी, शेयर बिक्री र रेमिटयान्स लगायतको लगानी बढाउँदा घरजग्गाको भाउ अकासिएको उनको बुझाइ छ । राष्ट्र बैंकका अनुसार बैंक तथा वित्तीय संस्थाले आवासीय घर निर्माणमा प्रतिग्राहक १ करोडसम्म कर्जा लगानी गर्दै आएका छन् । त्यसैगरी, रियलस्टेट कर्जा पनि बैंक तथा वित्तीय संस्थाले बढाइरहेका छन् ।
बैंक तथा वित्तीय संस्थाले ऋण प्रवाह गरेकै कारण घरजग्गाको भाउ बढेको राष्ट्र बैंकका एक पूर्वकार्यकारी निर्देशकले बताए । उनले भने अन्य ठाउँमा लगानी गर्नुभन्दा बढी सुरक्षित हुने ठाउँ नै घरजग्गा भएकाले बैंक तथा वित्तीय संस्थाले पनि त्यही क्षेत्रमा लगानी गर्न पुगेका हुन् ।
कोरोना भाइरसले ठप्प भएको व्यवसाय पुनः उचाइमा पुग्दै
कोरोना भाइरस नियन्त्रण गर्न सरकारले गरेको लकडाउन र निषेधाज्ञाका कारण मालपोत बन्द भएको अवस्थामा भने घरजग्गा कारोबार ठप्प भएको थियो । बैशाखमा ठप्प भएको घरजग्गाको व्यवसाय असार लागेपछि बढन थालेको छ । भूमि व्यवस्थापन तथा अभिलेख विभागका अनुसार असारमा ४१ हजार ६ सय ५२ घरजग्गा कारोबार भएकोमा साउनमा ३७ हजार ९ सय ७० पुगेको थियो ।
बर्खामा सकिएपछि घरजग्गा कारोबार अझै उचाइ लिएको छ । विभागको पछिल्लो तथ्यांक हेर्ने हो भने असोज लागेपछि अर्थात असोजको दोस्रो सातासम्म २९ हजार २ सय ३२ घरजग्गा कारोबार भइसकेको छ । यसले पनि घरजग्गाको कारोबार बढी रहेको देखिन्छ ।
निजी घर किन्नेलाई सहुलियत
अहिले कोरोनका कारण अन्य व्यवसाय नियमित रुपमा सञ्चालन नभएका कारणले पनि घरजग्गाको व्यवसाय फष्टाएको हो । बैंकले पनि घरजग्गामा बढी ऋण प्रवाह गर्न थालेका छन् । बैंकमा लगानीयोग्य रकम (तरलता) थु्रपिएका कारण पनि ऋण लगानी गर्न आतुर देखिएका छन् । त्यसैले पनि उनीहरुले घरजग्गामा लगानी बढाउन थालेका छन् ।
अघिल्लो आर्थिक वर्षको मौद्रिक नीतिमा बैंकहरुले घरजग्गामा बढी लगानी गर्न थालेपछि राष्ट्र बैंकले घरजग्गा कर्जामा कडाइ गरेको थियो । केन्द्रीय बैंकले शेयर र घरजग्गा कर्जामा कडाइ गर्दै उत्पादनमूलक क्षेत्रमा लगानी बढाउने नीति ल्याएको थियो । तर चालु आर्थिक वर्षमा त्यस्तो नीतिलाई खुकुलो गरेको छ ।
केन्द्रीय बैंकले शेयर मूल्यांकनको ७० प्रतिशतसम्म र निजी आवासीय घर निर्माणका लागि ६० प्रतिशतसम्म ऋण दिन पाउने व्यवस्था गरेको छ । यसअघि केन्द्रीय बैंकले काठमाडौं उपत्यकामा निजी अवासीय घर निर्माणका लागि ५० र अन्य स्थानमा ६० प्रतिशत कर्जा दिने व्यवस्था गरेको थियो।
यस्तो व्यवस्थाले पनि निजी आवासीय घर निर्माणका लागि ऋण लाने बढेको र यसले पनि जग्गाको भाउ बढाउन मदत पुगेको घरजग्गा व्यवसायीको भनाइ छ । कम ब्याजदरमा नै बैंकहरुले निजी आवसायी कर्जामा दिन थालेकाले पनि त्यस्तो कर्जाको माग बढी रहेको व्यवसायीको भनाइ छ । अहिले ८ प्रतिशतको हाराहारीमा निजी आवास निर्माणका लागि बैंकहरुले कर्जा दिइरहेका छन् । ६ अहिना अघि यस्तो कर्जाको ब्याजदर १० प्रतिशत भन्दा माथि थियो ।
रियलस्टेट कर्जामा भने उपत्यका भित्रमा ४० प्रतिशत र अन्य स्थानमा ५० प्रतिशतसम्म ऋण दिन पाउने पुरानो व्यवस्था अहिले पनि कायम नै छ । अन्य क्षेत्रमा भन्दा घरजग्गामा लगाएको लगानीलाई सुरक्षित मानिने भएकाले पनि घरजग्गा खरिद गर्ने बढेको बैंकहरुको भनाइ छ । श्रोत: विष्णु बेल्वासे जी यस न्युज merolagani.com मा लेख्नु हुन्छ।
Comments (0)