• Sign up a new account
    Back to

Blog

Category: <span>कानुन र कर</span>
No Comments

रियल स्टेट एजेन्ट र एजेन्सीहरूले पालना गर्नुपर्ने प्रमुख नैतिक मापदण्डहरू

Author: NepalSpace.com
Categories: कानुन र कर,विचार

सुरक्षित र विश्वसनीय घरजग्गा कारोबारका लागि आचार-संहिताको महत्त्व

ललितपुर, नेपाल ।
नेपालमा घरजग्गा कारोबारसँग सम्बन्धित व्यवसायको वृद्धि भइरहेको छ, जसले गर्दा रियल स्टेट एजेन्ट, एजेन्सी, र रियाल्टरहरूको महत्त्वपूर्ण भूमिका थप बढेको छ। यसै सन्दर्भमा, घरजग्गा बजारमा अनुशासन र इमान्दारी कायम गर्न आचार-संहिताको आवश्यकता झन् झन् बढ्दै गएको छ। घरजग्गा व्यवसायमा पारदर्शिता, विश्वसनीयता, र इमान्दारिताका साथ काम गर्न आचार-संहिताहरूको महत्त्व अत्यन्तै ठूलो छ, जसको पालनाले व्यवसायमा सफलता र विश्वास कायम रहन मद्दत गर्छ। यी आचार-संहिताहरूको उद्देश्य भनेको ग्राहकहरूको हकहितको संरक्षण गर्नु र घरजग्गा कारोबारको स्थायित्व र भरोसा बढाउनु हो।

 १. पारदर्शिता र इमान्दारिता (Transparency and Honesty)

रियल स्टेट एजेन्टहरूलाई सबैभन्दा पहिले पारदर्शिता र इमान्दारितालाई प्राथमिकता दिनुपर्छ। ग्राहकलाई कुनै पनि प्रकारको गलत जानकारी वा अधुरो सूचना दिनु हुँदैन। कुनै पनि घरजग्गाको मूल्य, मिति, मापदण्ड, कानूनी स्थिति वा अन्य आवश्यक जानकारीको पूर्णता सुनिश्चित गरी ग्राहकलाई जानकारी दिनु नै आचार-संहिताको मुख्य हिस्सा हो। उदाहरण:- कुनै सम्पत्ति बिक्री गर्दा सम्पत्तिको वास्तविक अवस्था, मूल्याङ्कन र कानूनी स्थिति ग्राहकलाई स्पष्ट गर्नुपर्छ। सम्पत्तिमा रहेको कुनै विवाद, ऋण, वा अन्य जटिलता भए त्यसको बारेमा पूर्ण जानकारी दिनुपर्छ।

 २. ग्राहकको गोपनीयता कायम राख्ने (Maintaining Client Confidentiality)

रियल स्टेट एजेन्टहरूले ग्राहकको व्यक्तिगत सूचना वा कारोवारसँग सम्बन्धित गोप्य जानकारीलाई सुरक्षित राख्नुपर्छ। ग्राहकको व्यक्तिगत जानकारीलाई बिना अनुमति सार्वजनिक गर्नु वा अनावश्यक रूपमा तेस्रो पक्षलाई जानकारी दिनु आचार-संहिताको उल्लंघन हो। उदाहरण:- ग्राहकले दिएको सम्पत्तिको विवरणलाई एजेन्टले अरूलाई बिना अनुमति प्रकट गर्न हुँदैन। आर्थिक अवस्था, घरजग्गाको मुल्याङ्कन, वा कुनै कानूनी कागजातलाई गोप्य राख्नुपर्छ।

३. न्यूनतम सेवास्तर कायम गर्नु (Ensuring Minimum Service Standards)

रियल स्टेट एजेन्टहरूले निश्चित गुणस्तरीय सेवा प्रदान गर्नुपर्ने हुन्छ। ग्राहकलाई गुणस्तरपूर्ण सेवा दिनु आचार-संहिताको महत्त्वपूर्ण हिस्सा हो। सेवामा कुनै पनि प्रकारको कमी वा कमजोरी भएमा त्यसले ग्राहकलाई नोक्सान पुर्याउन सक्छ, जसले गर्दा रियल स्टेट बजारमा अस्थिरता उत्पन्न हुन सक्छ। उदाहरण:- सम्पत्तिको जानकारी समयमै दिने र आवश्यक कागजात तयारीमा समयको ख्याल गर्ने। कानूनी प्रक्रिया पूरा गर्न सहयोग पुर्याउने।

४. ग्राहकसँगको इमान्दार व्यवहार (Fair Dealings with Clients)

एजेन्टहरूले ग्राहकसँग छलकपट नगरी इमान्दारीपूर्वक व्यवहार गर्नुपर्छ। कुनै पनि ग्राहकसँग व्यवहार गर्दा समानता, सम्मान, र इमान्दारीले काम गर्नुपर्छ। एजेन्टहरूले ग्राहकलाई अनावश्यक दबाब नदिनु आचार-संहितामा समावेश गरिएको छ। उदाहरण:- ग्राहकलाई अधिक मूल्यमा सम्पत्ति किन्न दबाब दिनु हुँदैन। कसैले पहिल्यै दिएका प्रस्तावहरूलाई ध्यानमा राखी अन्य प्रस्तावलाई सच्चा रूपमा प्रस्तुत गर्नुपर्छ।

 ५. कानूनी प्रक्रिया र नियमहरूको पालना (Compliance with Legal Procedures and Regulations)

रियल स्टेट एजेन्टहरूले सम्पत्ति कारोबार गर्दा मुलुकको कानून, नियम, र प्रक्रिया अनुसार काम गर्नुपर्छ। कुनै पनि कानूनी प्रक्रिया उल्लङ्घन गर्न नहुने आचार-संहिताले भनेको छ। यो सुनिश्चित गर्नुपर्नेछ कि सबै प्रकारका कारोबार, लिखत, वा सम्झौताहरू कानूनी रूपमा मान्य छन् र कुनै पनि गैरकानूनी गतिविधि भएको छैन। उदाहरण:- रियल स्टेट कारोबारमा लागू हुने कर, दस्तुर, र अन्य शुल्कहरूको सही हिसाब राख्ने। सरकारी नियमअनुसार सम्पत्तिको दाखिला, दर्ता, वा बिक्रीको प्रक्रिया पूर्ण गर्ने।

६. विज्ञापन र प्रचारमा इमान्दारिता (Honesty in Advertising and Promotion)

रियल स्टेट एजेन्सीहरूले गरेका विज्ञापन र प्रचारहरू यथार्थपरक हुनुपर्छ। कुनै पनि सम्पत्ति वा सेवाको बारेमा झूटो सूचना दिनु वा अनावश्यक रूपमा प्रचार गर्नु आचार-संहिताको उल्लंघन हो। विज्ञापनमा प्रस्तुत गरिएका सबै जानकारी सत्य, यथार्थपरक, र प्रमाणित हुनुपर्छ। उदाहरण:- घरजग्गाको वास्तविक मापदण्ड, मुल्य, र अवस्थाको यथार्थ जानकारी प्रचारमा राख्नुपर्छ। सम्पत्ति बिक्री गर्दा कुनै पनि झूटो तस्बिर वा जानकारी प्रस्तुत गर्न नहुने।

७. हितको द्वन्द्व टाढा राख्ने (Avoiding Conflict of Interest)

एजेन्टहरूले आफ्नो व्यक्तिगत फाइदा भन्दा ग्राहकको हितलाई प्राथमिकता दिनुपर्छ। यदि कुनै व्यवहारमा हितको द्वन्द्व हुन्छ भने त्यसलाई स्पष्ट रूपमा सार्वजनिक गर्नुपर्छ र समाधानको उपाय पहिल्याउनु पर्छ। व्यक्तिगत फाइदाका लागि ग्राहकलाई गलत सूचना वा निर्देशन दिनु आचार-संहिताको उल्लंघन हो। उदाहरण:- आफू वा आफन्तसँग सम्बन्धित सम्पत्तिहरूको कारोबार गर्दा ग्राहकलाई त्यसको बारेमा जानकारी दिनु। कुनै तेस्रो पक्षबाट अनुचित लाभ लिने काम नगर्ने।

 ८. सम्बन्धित निकायसँग सहकार्य (Cooperation with Relevant Authorities)

एजेन्टहरूले सरकारी निकाय, कानूनी संस्था, तथा अन्य सम्बन्धित निकायहरूसँग सहकार्य गर्नुपर्नेछ। कानूनी जाँच, अनुसन्धान, वा छानबिनको क्रममा सहयोग नगर्ने वा गलत सूचना दिने कार्य अनुचित मानिन्छ र आचार-संहितासँग सम्बन्धित विषय हो। सम्पत्ति कारोबार गर्दा सरोकारवाला निकायहरूको निर्देशनअनुसार काम गर्न आवश्यक छ। उदाहरणका लागि, सम्पत्तिसम्बन्धी कर वा दाखिलामा पूर्ण सहयोग पुर्‍याउनु, अनुसन्धान वा विवाद समाधान प्रक्रियामा सम्बन्धित निकायलाई सत्य र सही जानकारी प्रदान गर्नु।

९. अन्य एजेन्टहरूसँग इमान्दारिता (Honesty with Other Agents)

रियल स्टेट एजेन्टहरूले अन्य एजेन्टहरूसँग पनि इमान्दार व्यवहार गर्नुपर्नेछ। व्यवसायमा प्रतिस्पर्धा भए पनि इमान्दार र अनुशासनमा रहनु आवश्यक छ। अन्य एजेन्टहरूको सम्पत्तिको गलत प्रचार गर्ने वा अनुचित माध्यमबाट आफ्नो फाइदा लिने काम नगर्ने आचार-संहिताको उदेश्य हो। उदाहरण:- अन्य एजेन्टको सम्पत्तिलाई गलत रूपमा नबोल्ने वा ग्राहकलाई झूटो विवरण दिने। प्रतिस्पर्धामा ईर्ष्या वा द्वन्द्व नगर्ने।

 १०. सामाजिक जिम्मेवारी र दायित्व (Social Responsibility and Accountability)

एजेन्टहरूले आफ्नो सामाजिक जिम्मेवारीलाई पनि महत्त्व दिनुपर्छ। कुनै पनि क्रियाकलापले समाजमा नकारात्मक असर पार्नु हुँदैन। बजारमा अनावश्यक हल्ला फैलाउने वा मूल्यलाई अनावश्यक रूपमा वृद्धि गर्ने जस्ता कामहरू गर्नु गैरजिम्मेवार हुने हुँदा यसलाई आचार-संहिताको उल्लङ्घन मानिन्छ । उदाहरण:- बजारमा सम्पत्तिको कृत्रिम मूल्यवृद्धि गराउने प्रयास नगर्ने। सामाजिक हित र स्थायित्वलाई ध्यानमा राखेर काम गर्ने।

निष्कर्षमा, घरजग्गा बजारमा रियल स्टेट एजेन्ट, एजेन्सी, र रियाल्टरहरूको लागि अनिवार्य आचार-संहिताको पालना गर्नु व्यवसायको सफलता र दीर्घकालीन स्थायित्वको लागि अत्यावश्यक छ। पारदर्शिता, इमान्दारिता, ग्राहकको गोपनीयता, कानूनी प्रक्रियाको पालना, र निष्पक्ष व्यवहारजस्ता महत्त्वपूर्ण पक्षहरूमा ध्यान दिँदा मात्र यो क्षेत्र सुरक्षित र विश्वसनीय बन्न सक्छ। आचार-संहिताको पालना नगर्दा घरजग्गा कारोबारमा अविश्वास, कानूनी जटिलता, र सामाजिक असन्तुष्टि बढ्न सक्छ। तसर्थ, यी नीतिहरूलाई दृढताका साथ कार्यान्वयन गर्नु जरुरी छ, जसले ग्राहकको विश्वास जित्न र व्यवसायको राम्रो छवि बनाउन मद्दत पुर्याउँछ।

No Comments

घरजग्गा खरिद दर्ता गर्दा ध्यान दिनुपर्ने महत्वपूर्ण कुराहरू !!

Author: NepalSpace.com
Categories: कानुन र कर


घरजग्गा खरिद दर्ता गर्दा ध्यान दिनुपर्ने महत्वपूर्ण कुराहरू:

१. जग्गा विक्री गर्ने वास्तविक व्यक्ति बुझेर सो कित्ता जग्गा निजको हक भोगमा छ छैन प्रष्ट हुनुपर्ने ।

२. उक्त कित्ताको मोठ श्रेस्ता, फोटो र तीनपुस्ते ठीक भए नभएको एकीन गर्ने ।

३. कुनै अड्डा अदालत वा अन्य कुनै कार्यालयमा रोक्का वा झगडा भए नभएको बारेमा आफू प्रष्ट हुने ।

४. जग्गा र नक्सामा प्रष्टरुपमा बाटो छ छैन राम्ररी बुझ्ने ।

५. जग्गामा गरेको हकभोगको आकार प्रकार मिल्छ मिल्दैन एकीन गर्ने ।

६. जग्गा रैकर वा गुठी के हो प्रष्ट हुने ?

७. उक्त जग्गामा मोही भए नभएको फिल्डमा हेरी प्रष्ट हुने ।

८. लालपूर्जा, जमीन र नक्साको क्षेत्रफल मिल्छ मिल्दैन एकीन गर्ने ।

९. उक्त कित्ताको चारैतर्फको सीमानामा विवाद भए नभएको जमीनमा नै गई साँध सँधियारहरूबाट बुझ्ने ।

१०. नक्सा बमोजिमको जमीनमा चारैतर्फ सीमाना एकीन गर्न रेखाङ्कन गराउने ।

#नेपाल सरकार

भूमिसुधार तथा व्यवस्था मन्त्रालय नापी विभाग

No Comments

जग्गाको कित्ताकाट फुकुवा, घरजग्गा कारोबारमा वैज्ञानिक मूल्यांकन प्रणाली लागू गरिने !!

Author: NepalSpace.com
Categories: कानुन र कर,मार्केट न्युज,समाचार

१५ जेठ, काठमाडौं । सरकारले जग्गाको कित्ताकाट फुकुवा गरेको छ ।

यसले घरजग्गा क्षेत्रको कारोबार विस्तार हुने विश्वास गरिएको अर्थमन्त्री डा. प्रकाशशरण महतले बताए।

घरजग्गाको बिक्री मूल्यलाई यथार्थपरक बनाउन महानगरपालिका र उपमहानगरबाट वैज्ञानिक मूल्यांकन प्रणाली लागू गरिने उनले बताए ।

सरकारले महानगर र उपमहानगरमा वैज्ञानिक मूल्यांकन प्रणाली लागू गर्ने घोषणा गरेको छ। 

यसका लागि भौगोलिक सूचना प्रणालीमा आधारित वैज्ञानिक मूल्यांकन प्रणाली कार्यान्वयनमा ल्याइने अर्थमन्त्री डा. प्रकाशशरण महतले बताए। 

सरकारले चालु आर्थिक वर्षको बजेटमा महानगरपालिकामा अनुमति प्राप्त ब्रोकरमार्फत घरजग्गा किनबेच गराउने घोषणा गरेकोमा उक्त कार्यक्रम भने कार्यान्वयन हुन सकेन।

..

NepalSpace

No Comments

मुलुकी देवानी संहिता-२०७४ भाग-४, परिच्छेद-९ घर बहाल सम्बन्धी व्यवस्था

Author: NepalSpace.com
Categories: कानुन र कर,भाडा

मुलुकी देवानी संहिता-२०७४
भाग-४, परिच्छेद-९
घर बहाल सम्बन्धी व्यवस्था

३८३ बहालमा दिएको मानिने: कसैले आफ्नो हक, भोग वा स्वामित्वमा रहेको घर रकम लिने गरी निश्चित समयको लागि कुनै व्यक्तिलाई उपयोग गर्न दिएकोमा बहालमा दिएको मानिनेछ ।
स्पष्टीकरण : यस परिच्छेदको प्रयोजनको लागि घर भन्नाले कुनै घर, घरको तल्ला, एकाई कोठा वा त्यस्तो घरले चर्चेको जग्गा वा लगापात समेत सम्झनु पर्छ ।

३८४ असुरक्षित घर बहालमा दिन, लिन नहुने :
(१) कसैले पनि मानव बसोबास गर्नको लागि स्वास्थ्य तथा सुरक्षाको दृष्टिले बसोबास गर्न उपयुक्त नदेखिएको घर बहालमा दिन वा लिन हुँदैन ।
(२) गोदाम, पशुपालन, भण्डार, शीत भण्डार जस्ता गैरआवासीय प्रयोजनको घरको गुणस्तर घर बहाल सम्झौतामा उल्लेख गरे बमोजिम हुनेछ ।

३८५ घर बहालको अवधि :
(१) घर बहालको अवधि पाँच वर्षमा नबढाई सम्झौतामा उल्लेख गरे बमोजिम हुनेछ । तर व्यापारिक प्रयोजनका लागि घर बहाल दिएकोमा सम्झौतामा उल्लेख भए बमोजिम हुनेछ ।
(२) उपदफा (१) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापनि घर बहालको अवधि समाप्त भएपछि घर बहालमा लिने दिने व्यक्तिहरूको सहमतिमा त्यस्तो अवधि पटक पटक थप गर्न सकिनेछ ।

३८६. बहालमा दिँदा सम्झौता गर्नु पर्ने :
(१) कुनै व्यक्तिले घर बहालमा दिँदा देहायका कुराहरू खुलाई बहालमा लिने व्यक्तिसँग लिखित सम्झौता गर्नु पर्नेछ
(क) घर बहाल लिने र दिने व्यक्तिको पूरा नाम र ठेगाना, नागरिकता नम्बर र विदेशी भए राहदानी वा परिचय खुल्ने प्रमाणपत्र,
(ख) घर रहेको ठाउँ र जग्गाको कित्ता नम्बर,
(ग) बहालमा लिने प्रयोजन,
(घ) वहाल शुरु हुने मिति,
(ङ) बहाल कायम रहने अवधि,
(च) मासिक बहाल रकम,
(छ) बहाल बुझाउने समय र प्रक्रिया,
(ज) घरमा प्रयोग भएका विजुली, खानेपानी, टेलिफोन आदिको महसुल बुझाउने दायित्व,
(झ) घर बहाल कर भुक्तानी गर्ने कुरा,
(ञ) बहालमा लिएको घरको बीमा गर्नु पर्ने भए सो सम्बन्धी कुरा
(ट) बहालमा लिएको घर छाड्ने तथा बहालमा बसेको व्यक्तिलाई हटाउने सम्बन्धी कुरा,
(ठ) बहालमा लिएको घर अन्य व्यक्तिलाई बहालमा दिन पाउने वा नपाउने कुरा, र
(ड) अन्य आवश्यक कुराहरू ।

(२) उपदफा (१) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापनि मासिक बीस हजार रूपैयाँसम्मको घर बहालमा लिन दिन वहाल लिने व्यक्तिसँग लिखित सम्झौता गर्नु पर्ने छैन ।
(३) उपदफा (१) बमोजिमको सम्झौताको लिखतमा बहाल बस्ने व्यक्तिको फोटो समेत टाँस गर्नु पर्नेछ ।
(४) उपदफा (१) बमोजिमको सम्झौताको लिखतमा बहालमा लिने दिने व्यक्ति र दुवै पक्षका कम्तीमा दुई जना साक्षीको सहीछाप गरी त्यस्तो लिखतको एक एक प्रति बहालमा लिने दिने व्यक्तिले लिनु पर्नेछ । (५) उपदफा (४) बमोजिमको प्रकिया पूरा गरेपछि बहाल सम्बन्धमा
घरधनी र बहालमा लिने व्यक्तिबीच सम्झौता भएको मानिनेछ ।

३८७ घरको विवरण दिनु पर्ने कसैले कुनै घर बहालमा दिँदा त्यस्तो घरको बनौट सम्बन्धमा कुनै कमजोरी वा त्रुटि भए त्यसको विवरण घर बहालमा लिने व्यक्तिलाई सम्झौता गर्दाका बखत दिनु पर्नेछ ।

३८८ मालसामान वा वस्तुको विवरण तयार गर्नु पर्ने : (१) घर धनीले आफ्नो घर बहालमा दिनु अधि बहालमा दिने घरमा रहे भएका मालसामान वा वस्तुको विवरण तयार गर्नु पर्नेछ । (२) उपदफा (१) बमोजिम तयार गरिएको विवरणमा उल्लिखित मालसामान वा वस्तु बहालमा लिने व्यक्ति त्यस्तो मालसामान वा वस्तु बुझी त्यसको भरपाई घरधनीलाई दिनु पर्नेछ ।

३८९ घरधनीको दायित्व घर बहालमा दिने घरधनीको दायित्व देहाय बमोजिम हुनेछ :-

(क) बहालमा बस्ने व्यक्तिलाई सम्झौता बमोजिम घर उपयोग गर्न दिनु पर्ने,
(ख) सम्झौतामा अन्यथा उल्लेख भएकोमा बाहेक बहालमा दिएको घरमा उपलब्ध भएसम्म पानी तथा विजुलीको आपूर्ति र ढल निकास तथा सरसफाइको व्यवस्था गर्नु पर्ने,
(ग) बहालमा बस्ने व्यक्तिलाई त्यस्तो घरमा बस्ने अन्य व्यक्तिवाट असुरक्षा, हैरानी वा अशान्ति हुनबाट रोक्ने, (घ) सम्झौतामा उल्लिखित अन्य कुराहरू पालना गर्ने ।

३९० बहालमा लिने व्यक्तिको दायित्व: बहालमा लिने व्यक्तिको दायित्व देहाय बमोजिम हुनेछ

(क) निर्धारित समयमा घरधनीलाई बहालको रकम भुक्तानी गर्नु पर्ने,
(ख) बहालमा लिएको घर आफ्नो घर सरह मानी सरसफाइ, उचित र मनासिव तवरले हेरचाह, संरक्षण तथा सुरक्षा गर्नु पर्ने,
(ग) आफू बहालमा रहेको घरका अन्य व्यक्ति वा छिमेकीलाई अशान्ति, हैरानी वा असुरक्षा हुने जस्ता कुनै काम गर्न नहुने,
(घ) सम्झौतामा उल्लिखित अन्य कुराहरू पालन गर्ने ।

३९१: बहाल बुझाउने तरिका र प्रक्रिया :
(१) बहालमा लिने व्यक्तिले सम्झौतामा लेखिएको तरिका र प्रक्रिया बमोजिम घरधनीलाई बहाल बुझाउनु पर्नेछ ।
(२) उपदफा (१) बमोजिम बहाल बुझाउने सम्बन्धमा सम्झौतामा कुनै तरिका र प्रक्रिया उल्लेख नभएकोमा बहालमा लिने व्यक्तिले प्रत्येक महिना भुक्तान भएको सात दिनभित्र घरधनीलाई बहाल बुझाउनु पर्नेछ ।

(३) उपदफा (२) बमोजिम बहाल बुझाउँदा चेक वा नगदै रूपमा चुकाउन सकिनेछ । रा

(४) यस दफा बमोजिम घरधनीले नगदै बहाल बुझेकोमा त्यसको भरपाई गरी बहाल बुझाउने व्यक्तिलाई दिनु पर्नेछ ।

३९२ कर तथा अन्य दस्तुर बुझाउने दायित्व:
(१) सम्झौतामा अन्यथा उल्लेख भएकोमा बाहेक बहालमा दिएको घरको कानून बमोजिम लाग्ने कर लगायत अन्य दस्तुर बुझाउनु पर्ने दायित्व घरधनिको हुनेछ ।

(२) उपदफा (१) बमोजिम घरधनीको कर वा दस्तुर बुझाउने दायित्व भएमा र निजले समयमा कर वा दस्तुर नबुझाएमा बहालमा लिने व्यक्तिले त्यस्तो कर वा दस्तुर सक्नेछ । आफैँले बुझाउन

(३) उपदफा (२) बमोजिम बहालमा लिने व्यक्तिले कर वा दस्तुरको रकम बुझाएकोमा निजले घरधनीसँग त्यस्तो रकम बहाल दिँदा कटाउन पाउनेछ ।

३९३ घरको बीमा गराउनु पर्ने : (१) औद्योगिक वा व्यावसायिक प्रयोजनको लागि घर बहालमा लिने व्यक्तिले त्यस्तो घरको सुरक्षाको लागि घरको बीमा गराउनु पर्नेछ ।

स्पष्टीकरण : यस परिच्छेदको प्रयोजनको लागि औद्योगिक वा व्यावसायिक प्रयोजन भन्नाले कुनै उद्योग सञ्चालन गर्ने वा डिपार्टमेन्टल स्टोर वा एक वा एकभन्दा बढी पसल राखी व्यापार वा व्यवसाय गर्ने कार्य सम्झनु पर्छ ।

(२) उपदफा (१) बमोजिम बीमा गराउनु पर्ने दायित्व भएको व्यक्तिले घरको बीमा नगराएमा र सो घर विपद्, अशान्ति, हुलदड़ा, आगजनी जस्ता कारणबाट क्षति हुन गएमा त्यसको जिम्मेवारी घर बहालमा लिने व्यक्तिले व्यहोर्नु पर्नेछ ।

३९४ बहालमा लिएको घरको मर्मत तथा सम्भार (१) सम्झौतामा अन्यथा उल्लेख भएकोमा बाहेक बहालमा दिएको घरको आवश्यक मर्मत सम्भार गर्ने दायित्व बहालमा लिने व्यक्तिको हुनेछ ।

(२) सम्झौतामा बहालमा लिएको घरको मर्मत सम्भार घरधनीले गर्ने कुरा उल्लेख भएमा र बहालमा लिएको कुनै घरको मर्मत सम्भार गर्नु पर्ने भएमा बहालमा लिने व्यक्तिले समयमानै । घरधनीलाई लिखित सूचना गर्नु पर्नेछ ।

(३) उपदफा (२) बमोजिम सूचना गर्दा पनि घरधनीले बहालमा दिएको घरको मर्मत सम्भार नगरेमा बहालमा बसेको व्यक्तिले त्यस्तो घरको आफैले मर्मत सम्भार गर्न सक्नेछ ।

(४) उपदफा (३) बमोजिम घरको मर्मत सम्भार गर्दा लागेको बिल बमोजिमको रकम महालमा बस्ने व्यक्तिले घर धनीलाई दिनु पर्ने बहाल रकमबाट कटाई लिन पाउनेछ ।

(५) उपदफा (३) बमोजिम घरको मर्मत सम्भार गर्दा घरचनी र बहालमा बस्ने व्यक्ति बीच त्यस सम्बन्धमा छुट्टै सहमति भएकोमा बाहेक मर्मत सम्भार
गर्नु अघि बहालमा लिने व्यक्तिले मर्मत सम्भारको लागत अनुमान तयार गरी घरधनीलाई पन्ध्र दिन अघि नै लिखित जानकारी गराउनु पर्नेछ ।

३९५ बहालमा लिएको घर अर्को व्यक्तिलाई बहालमा दिन सक्ने : (१) घरधनीसँग सम्झौता हुँदा आफूले बहालमा लिएको घर वा त्१यसको कुनै अंश अन्य व्यक्तिलाई पुनः बहालमा दिन सक्ने कुरा उल्लेख भएकोमा बहालमा लिने व्यक्तिले त्यस्तो घर वा त्यसको कुनै अंश अन्य व्यक्तिलाई सम्झौताको अधीनमा रही बहालमा दिन सक्नेछ ।

(२) उपदफा (१) बमोजिम बहालमा लिने व्यक्तिले घर वा त्यसको कुनै अंश अन्य व्यक्तिलाई बहालमा दिएकोमा त्यसरी बहालमा लिने व्यक्तिको नाम र ठेगाना पन्ध्र दिनभित्र घरधनीलाई लिखित रूपमा दिनु पर्नेछ ।

(३) उपदफा (१) बमोजिम घर बहालमा लिने व्यक्तिले आफूले लिएको घर वा त्यसको कुनै अंशको बहाल त्यसरी बहालमा राख्ने व्यक्तिलाई बुझाउनु पर्नेछ । (४) उपदफा (१) बमोजिम बहालमा लिएको व्यक्तिले बहालमा बस्दा यस परिच्छेद बमोजिम बहालवालाले पालना गर्नु पर्ने सबै शर्त र व्यवस्था पालन गर्नु पर्नेछ । (५) उपदफा (१) बमोजिम बहालमा लिएको व्यक्तिले बहालमा बस्दा -शर्त बमोजिम काम नगरेमा निजले बहालमा लिएको घरको सरसफाई, संरक्षण वा सुरक्षा नगरेमा वा निजले बहालमा बस्ने अन्य व्यक्ति वा छिमेकीलाई हैरानी, दुःख वा अशान्ति हुने कुनै काम गरेमा बहालमा दिने व्यक्तिले निजलाई जुनसुकै बखत घरबाट हटाउन सक्नेछ ।

३९६ स्वीकृति बिना संरचना हेरफेर गर्न नहुने : (१) सम्झौतामा अन्यथा उल्लेख भएकोमा बाहेक घर बहालमा लिने व्यक्तिले घर धनीको लिखित स्वीकृति बिना बहालमा लिएको घरको कुनै संरचना भत्काउन, हटाउन, बिगार्न वा घरमा कुनै भाग थप गर्न वा अन्य कुनै किसिमले हेरफेर गर्न पाउने छैन ।

(२) उपदफा (१) विपरीत कुनै काम गरी बहालमा लिएको व्यक्तिले घरधनीलाई कुनै नोक्सानी पुयाएमा घरधनीले बहालमा बस्ने व्यक्तिबाट आफूलाई परेको नोक्सानीको क्षतिपूर्ति भराई लिन पाउनेछ ।

३९७: सम्झौता विपरीत घर प्रयोग गर्न नहुने : बहालमा लिने व्यक्तिले घरधनीको पूर्वस्वीकृति विना जुन प्रयोजनको लागि घर बहालमा लिएको हो त्यस्तो प्रयोजन बाहेक अन्य कामको लागि घर प्रयोग गर्न पाउने छैन ।

३९८ सम्झौता हेरफेर गर्न सक्ने: बहालमा लिने दिने व्यक्तिले आपसी समझदारीमा घर बहाल सम्झौतालाई आवश्यक हेरफेर गर्न सक्नेछन् । तर त्यस्तो सम्झौता यस ऐन बमोजिम रजिष्ट्रेशन पारित भएको रहेछ भने सम्बन्धित निकायमा निवेदन दिई हेरफेर गर्नु पर्नेछ ।

३९९ निरीक्षण गर्न सक्ने : (१) घरधनीले बहालमा लिने व्यक्तिलाई अग्रिम जानकारी दिई बहालमा दिएको घरको समय समयमा निरीक्षण गर्न सक्नेछ ।

(२) उपदफा (१) बमोजिम घरधनीले बहालमा दिएको घर निरीक्षण गर्न चाहेमा निजलाई निरीक्षण गर्न दिनु बहालमा लिने व्यक्तिको कर्तव्य हुनेछ ।

४०० बहालमा लिएको घर छाड्न सक्ने: (१) बहालमा लिने व्यक्तिले देहायका कुनै अवस्थामा घर बहालको अवधि समाप्त नहुँदै बहालमा लिएको घर छाड्न सक्नेछ

(क) घरधनीले दफा ३८९ बमोजिम आफ्नो दायित्व पूरा नगरेमा,
(ख) जुन प्रयोजनको लागि घर बहालमा लिएको हो त्यस्तो कामको लागि निजलाई घर नचाहिने भएमा,
(ग) घरधनीले सम्झौता वा यस परिच्छेद विपरीत कुनै काम गरेमा ।
(२) उपदफा (१) को खण्ड (ख) बमोजिमको अवस्थामा बहालमा लिने व्यक्तिले घर छाड्नु परेमा सम्झौतामा अन्यथा उल्लेख भएकोमा बाहेक कम्तीमा पैंतीस दिन अगावै घरधनीलाई लिखित रूपमा सूचना दिनु पर्नेछ ।

(३) उपदफा (२) बमोजिम सूचना नदिई बहालमा लिने व्यक्तिले घर छाडेमा घरधनीले त्यस्तो समयको घरको बहालको रकम बहालमा बस्नेले अग्रिम दिएको भए त्यसबाट कट्टा गर्न र नदिएको भए निजबाट भराई लिन पाउनेछ ।
४०१ बहालमा लिने व्यक्तिलाई हटाउन सक्ने : (१) देहायका कुनै अवस्थामा घरधनीले बहालमा लिने व्यक्तिलाई घरबाट हटाउन सक्नेछ :-
(क) बहालमा बस्ने व्यक्तिले दफा ३९० बमोजिम आफ्नो दायित्व पूरा नगरेमा,
(ख) बहालमा बस्ने व्यक्तिले बहालमा लिएको घरभित्र कानूनले निषेध गरेको कसूरजन्य कुनै क्रियाकलाप गरेमा,
ग) घरधनि आफैलाई घर आवश्यक भएमा,
(घ) घरबाट मानिस हटाई घरको मर्मत सम्भार गर्नु परेमा, (ङ) प्राविधिक तथा स्वास्थ्यका दृष्टिले बहालमा दिएको घरमा मानिस बसोबास गर्न उपयुक्त नदेखिएमा
(च) घर बहालको अवधि समाप्त भएमा,
(छ) बहालमा बस्ने व्यक्तिले सम्झौता वा यस परिच्छेद विपरीत कुनै काम गरेमा,
(ज) दफा ३९५ को उपदफा (५) को अवस्था कायम भएमा ।
(२) उपदफा (१) को खण्ड (ग) बमोजिमको अवस्थामा बहालमा लिएको व्यक्तिलाई घरबाट हटाउनु परेमा घरधनीले कम्तीमा पैंतीस दिनको अग्रिम लिखित सूचना दिनु पर्नेछ ।
(३) उपदफा (२) बमोजिम घरधनीले बहालमा लिएको व्यक्तिलाई हटाएकोमा त्यस्तो घर आफूले प्रयोग नगरी तीन महिनासम्म अन्य व्यक्तिलाई बहालमा दिन पाउने छैन ।
(४) उपदफा (३) बमोजिम घरधनीले त्यस्तो घर तीन महिनाभित्र अन्य व्यक्तिलाई बहालमा दिने भएमा र पहिला बहालमा लिने व्यक्तिले त्यस्तो घर बहालमा लिन चाहेमा निजले प्राथमिकता पाउनेछ ।
४०२ घर बहालको सम्झौता समाप्त भएको मानिने: देहायको कुनै अवस्थामा दफा ३८६ बमोजिम गरेको घर बहालको सम्झौता समाप्त भएको मानिनेछ :-
(क) बहालमा लिने व्यक्तिले घर छाडेमा,
(ख) घरधनीले बहालमा बस्ने व्यक्तिलाई घरबाट हटाएमा (ग) बहालमा लिने दिने व्यक्तिले आपसी सहमतिमा सम्झौता (ग) रद्द गरेमा,
(घ) घर बहालको अवधि समाप्त भएमा ।
४०३. मालसामान वा वस्तु दुरुस्त बुझाउनु पर्ने:
(१) बहालमा लिने व्यक्तिले आफूले लिएको घर बहालबाट छाड्दा आफ्नो जिम्मामा रहेको मालसामान वा वस्तु गन्ती गरी तथा घर सफा वा रङ्गरोगन गर्नु पर्ने भए सो समेत गरी घरधनीलाई दुरूस्त बुझाउनु पर्नेछ ।
(२) घर बहालमा लिने व्यक्तिले आफ्नो जिम्माको कुनै मालसामान वा वस्तु हराएमा वा हानि नोक्सानी गरेमा त्यस्तो मालसामान वा वस्तु वा सो मालसामान वा वस्तुको प्रचलित मूल्य बमोजिमको रकम बहालमा लिने व्यक्तिले घरधनीलाई दिनु पर्नेछ ।
(३) उपदफा (२) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापनि दैनिक प्रयोग गर्दा खिइने वा नष्ट हुने मालसामान वा वस्तुको शोधभर्ना गर्न वा त्यस्तो मालसामान वा वस्तुको रकम दिन बहालमा लिने व्यक्ति बाध्य हुने छैन ।

४०४ घर खाली गराउन सक्ने:
(१) यस परिच्छेदमा अन्यत्र जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापनि घर लिने कुनै व्यक्ति बिना सूचना तीन महिना वा सोभन्दा बढी अवधिसम्म बहाल रकम नबुझाई बेपत्ता भएमा र निजलाई सार्वजनिक रूपमा सूचना गर्दा वा निजको ठेगानामा पत्राचार गर्दा पनि फेला नपरेमा वा फेला परे पनि निज वा निजका कुनै हकवाला वा प्रतिनिधि उपस्थित नभएमा घरधनीले स्थानीय तहको सम्बन्धित वडा कार्यालयमा त्यस्तो व्यहोराको निवेदन दिनु पर्नेछ ।
(२) उपदफा (१) बमोजिम निवेदन परेमा सम्बन्धित वडा कार्यालयले पन्ध्र दिनको सूचना दिई बहालवालालाई उपस्थित हुन सार्वजनिक सूचना गर्नेछ ।
(३) उपदफा (२) बमोजिमको सूचना प्रकाशन भएकोमा बहालवाला (३) व्यक्ति त्यस्तो अवधिभित्र उपस्थित हुनु पर्नेछ ।
(४) उपदफा (३) बमोजिमको अवधिभित्र त्यस्तो व्यक्ति उपस्थित नभएमा सम्बन्धित वडा कार्यालयले बहालमा रहेको घर खोली मालसामान आफ्नो या कुनै मानिसको जिम्मा रहने गरी घर खाली गराउन सक्नेछ ।

(५) उपदफा (१) बमोजिम बेपत्ता भएको मानिस छ महिनाभित्र फर्को आएमा वा आफ्‌नो कुनै प्रतिनिधि पठाएमा सम्बन्धित वडा कार्यालयले बहाल वापतको बाँकी रकम लिई मालसामान निजलाई फिर्ता दिनु पर्नेछ ।
(६) यस दफामा अन्यत्र जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापनि स्थानीय तहको सम्बन्धित वडा कार्यालयमा निवेदन परेको एक महिनाभित्र पनि त्यस्तो कार्यालयले कुनै कारबाही नगरेमा सम्बन्धित घरधनी आफैँले सम्बन्धित वडा कार्यालय र नजिकको प्रहरी कार्यालयमा निवेदन दिई प्रहरी कर्मचारी र कम्तीमा दुईजना स्थानीय व्यक्तिलाई साक्षी राखी लिखत खड़ा गरी घर खोली निजको मालसामान प्रहरीको जिम्मा दिनु पर्नेछ ।

४०५ हदम्याद: यस परिच्छेद बमोजिम भए गरेको काम कारबाहीबाट मर्का पर्ने व्यक्तिले त्यस्तो काम कारबाही भए गरेको मितिले छ महिनाभित्र नालिस गर्न सक्नेछ

No Comments

घरजग्गा धितो राखेर कर्जा नदिने सरकारको निर्णय कार्यान्वयन नगर्न आदेश !!

Author: NepalSpace.com
Categories: कानुन र कर,घरकर्जा

काठमाडौं । जग्गा धितो राख्न नपाउने निर्णय तत्काल कार्यान्वयन नगर्न सर्वोच्च अदालतले अन्तरिम आदेश जारी गरेको छ ।
सरकारले पारित गरेको भू-उपयोग नियमावली २०७९ अनुसार वर्गीकरण नभएका जग्गा धितोका रुपमा रोक्का राख्न छोडिएपछि ऋण दिन बन्द गरिएको थियो ।

उक्त निर्णयविरुद्ध सर्वोच्च अदालतमा परेको रिटको सुनुवाई गर्दै न्यायाधीश ईश्वरप्रसाद खतिवडाको एकल इजलासले निर्णय कार्यान्वयन नगर्न अन्तरिम आदेश जारी गरेको हो ।

‘जग्गाको वर्गीकरण नभएसम्म अनिश्चितकालसम्म जग्गा जमिन धितो बन्धकी राख्न नपाउने व्यवस्था गर्दा नागरिकको मौलिक हकसँग सम्बन्धित कतिपय कुरामा अनुचित असर पर्छ,’ आइतबार सर्वोच्चले गरेको आदेशमा उल्लेख छ।

विष्णुबहादुर सुनुवारले प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रीपरिषदको कार्यलायलाई विपक्षी बनाएर हालेको रिटमा सर्वोच्चले तत्काल कर्जा रोक्ने कार्य नगर्नु/नगराउनु भन्ने आदेश दिएको हो। 

भूमी व्यवस्था तथा सहकारी गरिबी निवारण मन्त्रालयले चार किल्ला खुलाएर कृषि क्षेत्र नतोकेसम्म जग्गाको कारोबार नगर्न राष्ट्रिय भूमी आयोग, भूमी व्यवस्थापन तथा अभिलेख विभाग र नापी विभागलाई निर्देशन दिएको थियो। यही निर्देशनपछि बैंकहरूले जग्गाको धितोमा कर्जा लगानी गर्न पाएका थिएनन्। यसले वैदेशिक अध्ययनको लागि जाने विद्यार्थीदेखि विभिन्न क्षेत्रलाई कर्जा दिन समस्या परेको थियो। 

बैंक तथा वित्तीय क्षेत्रबाट जारी हुने करिब ७० प्रतिशत कर्जा घरजग्गाको धितोमा प्रवाह हुने गर्छ। 

No Comments

अब व्यावसायिक र आवासीय घरजग्गाको भिन्दाभिन्दै कर

Author: NepalSpace.com
Categories: कानुन र कर

काठमाडौं, साउन १९। घरजग्गा कारोबारमा वास्तविक कारोबार रकम लुकाउने र अवास्तविक कारोबार अंक देखाएर न्यून कर लाग्ने गरी कर छली गर्ने प्रवृत्ति कायमै रहेको बेला यसलाई नियन्त्रण गर्न नेपाल राजस्व परामर्श समितिले सरकारलाई भिन्दाभिन्दै कर असुल्न सुझाव दिएको छ ।

नेपालको कुल ग्राहस्थ उत्पादन (जीडीपी)मा झन्डै साढे ९ प्रतिशत योगदान रहेको घरजग्गा व्यवसाय अझै संस्थागत नभएर अनौपचारिक तरिकाले सञ्चालन भइरहेको भन्दै राजस्व परामर्श समितिले सरकारलाई यस्तो सुझाव दिएको हो ।

घरजग्गाको कारोबारमा वास्तविक कारोबार रकम लुकाउने प्रवृत्ति नियन्त्रण गर्न समितिले सरकारलाई नीतिगत, कानुनी, संरचनागत र प्रक्रियागत सुधारका लागि विभिन्न सुझावसहितको प्रतिवेदन बुझाएको छ । समितिले तयार पारेको ‘घरजग्गा कारोबारमा संलग्न एजेन्सीलाई करको दायरामा समेट्नेसम्बन्धी अध्ययन, विश्लेषण प्रतिवेदन २०७७’ले घरजग्गा क्षेत्रलाई कसरी औपचारिक बनाउन सकिन्छ भनेर सरकारलाई यस्तो सुझाव दिएको हो ।

यसैगरी, समितिले तयार पारेको अध्ययन प्रतिवेदनमा कानुनी सुधारतर्फ घरकर्जा सीमालाई वृद्धि गरी ३ करोड रुपैयाँ पु¥याउनुपर्ने उल्लेख छ । व्यक्तिगत घर बनाउनुभन्दा संस्थागत रूपमा जग्गा प्लानिङ गर्न स्वीकृत प्राप्त रियलस्टेट कम्पनीबाट निर्मित संयुक्त आवास तथा सामूहिक आवासलाई प्राथमिकता दिइनुपर्ने प्रतिवेदनमा उल्लेख छ ।

यस्तै, व्यापारिक र बसोबास प्रयोजनको भवन छुट्याई सोहीअनुसार भाडादर कायम गर्ने र बसोबास गर्ने प्रयोजनका लागि सरकारलाई बुझाउनुपर्ने करको दायरा ५ प्रतिशतभन्दा कम निर्धारण गर्न पनि समितिले सरकारलाई सुझाएको छ ।

घरजग्गा रजिस्ट्रेसन शुल्क घटाउनुपर्ने र नेपालमा विदेशी नागरिकले समेत घरजग्गा खरिद गर्न पाउनुपर्ने व्यवस्था गर्न समितिले सुझाव दिएको छ । त्यस्तै, घरजग्गाको मूल्य निर्धारण गर्ने आधिकारिक दायित्व सरकारको कुनै प्राविधिक विभागलाई तोकी हाल कार्यरत मूल्यांकनकर्तालाई सोही विभाग मातहतमा ल्याई नेपाल स्टक एक्सचेन्जको जस्तो अवधारणामा ‘मल्टिलिस्टिङ सिस्टम’को प्रयोग गर्न सकिने पनि समितिद्वारा तयार पारिएको सो अध्ययन प्रतिवेदनमा उल्लेख छ । राजधानी दैनिकबाट

No Comments

घरजग्गा बहाल सम्झौता गर्दा ध्यान दिनुपर्ने कुराहरु (सम्झौतापत्रको नमूनासहित)

Author: NepalSpace.com
Categories: कानुन र कर

यदि तपाईंले घरजग्गा भाडामा लिँदै वा दिँदै हुनुहुन्छ भने बहाल सम्झौता गर्नुपर्ने हुन्छ । बहाल सम्झौतापत्रमा लिने दिने दुबै पक्षले मञ्जुरी गरी हस्ताक्षर वा औंठाछाप लगाउनुपर्ने हुन्छ । सरकारले बनाएको घरबाहल सम्बन्धि व्यवस्थालाई पालना गरी बहाल सम्झौता गरेपछि भाडामा लिने वा दिने दुबै पक्ष ढुक्क हुन्छन्।

नेपाल कानुन आयोगको परिच्छेद ९ मा घरबहाल सम्बन्धी कानुनी मापदण्ड तोकिएको छ । घर बहालसम्बन्धि व्यवस्थाअनुसार कसैले आफ्नो हक, भोग वा स्वामित्वमा रहेको घर रकम (भाडा-बहाल) लिने गरी निश्चित समयका लागि कुनै व्यक्तिलाई उपयोग गर्न दिनुलाई बहालमा दिएको मानिन्छ ।

कानुनी व्यवस्था अनुसार कसैले पनि मानव बसोबास गर्नको लागि स्वास्थ्य तथा सुरक्षाको दृष्टिले बसोबास गर्न उपयुक्त नदेखिएको घर बहालमा दिन वा लिन हुँदैन । घर बहालको अवधि समाप्त भएपछि घर बहालमा लिने वा दिने व्यक्तिहरुले सहमतिमा त्यस्तो अवधि पटक–पटक थप गर्न सक्नेछन् । 

हामी तपाईंलाई बहालको करारनामा पत्र लेख्दा ध्यान दिनुपर्ने कुराहरुको बारेमा जानकारी गराउँदै छौं । 

सम्झौतापत्रमा ध्यान दिनुपर्ने कुराहरु 

कुनै पनि व्यक्तिले घर बहालमा दिँदा देहायका कुराहरु खुलाई बहालमा लिने व्यक्तिगसँग लिखित सम्झौता गर्नुपर्ने हुन्छ ।

  • घर बहाल लिने र दिने व्यक्तिको तीन पुस्ते खुल्ने गरी पुरा नाम, ठेगाना, नागरिकता नम्बर र विदेशी भए राहदानी वा परिचय खुल्ने प्रमाणपत्र
  • घर रहेको ठाउँ र जग्गाको कित्ता नम्बर
  • बहालमा लिने प्रयोजन
  • बहाल सुरु हुने मिति
  • बहाल कायम रहने अवधि
  • मासिक बहाल रकम
  • बहाल बुझाउने समय र प्रकृया
  • घरमा प्रयोग भएका बिजुली, खानेपानी, टेलिफोन आदिको महशुल बुझाउने दायित्व
  • घर बहाल कर भुक्तानी गर्ने कुरा
  • बहालमा लिएको घरको बीमा गर्नुपर्ने भए सो सम्बन्धि कुरा
  • बहालमा लिएको घर छाड्ने तथा बहालमा बसेको व्यक्तिलाई हटाउने सम्बन्धी कुरा
  • बहालमा लिएको घर अन्य व्यक्तिाई बहालमा दिन पाउने वा नपाउने कुरा
  • घरको बार्षिक रुपमा बहाल रकम बढाउने वा नबढाउने, बढाउने भए यति प्रतिशतले बढाउने भनेर खुलस्त पार्ने
  • घर बहालको करारनामा गर्दा घरधनीलाई भाडावालले दिएको अग्रिम रकम खुलाएर लेख्ने
  • सम्झौता पत्रका शर्तहरु थपघट तथा संसोधन गर्नुपर्ने भएमा दुबै पक्षको आपस सहमतिमा थपघट तथा संसोधन गर्न सकिने
  • दुबै पक्ष उपयुक्त शर्त बन्देहरु परिपालना गर्ने कुरामा प्रतिबद्ध भएको उल्लेख गर्ने
  • कथंकदाचित कुनै एक पक्षले उक्त शर्त वन्देजहरु पूरा नगरी अर्को पक्षलाई मर्का पर्न गएमा मर्का पर्ने पक्षले मुलुकी देवानी संहिता २०७४ को परिच्छेद ५ बमोजिम आफ्नो हक प्रचलन गराउन कानूनी मार्ग अवलम्वन गर्न सक्ने कुरामा दुवै पक्ष सहमति गर्ने 
  • सम्झौपतापत्रको अन्तिममा प्रथम पक्ष र दोस्रो पक्षको तीन पुस्ते खुल्ने गरी नाम उल्लेख गरेर हस्ताक्षर वा औंठाछाप लगाउन नभुल्ने 
  • करारका दुवै पक्षले भने बमोजिम मस्यौदा गरी कम्प्युटर टाईप गराएको ठिक छ भनेर मस्यौदाकार (करारनामा÷सम्झौतापत्र लेख्ने)ले हस्ताक्षर गर्ने

घरधनीको दायित्व

घर बहालमा दिने घरधनीको दायित्व देहाय बमोजिम हुनेछ ।
१) बहालमा बस्ने व्यक्तिलाई सम्झौता बमोजिम घर उपयोग गर्न दिनुपर्ने
२) सम्झौतामा अन्यथा उल्लेख भएकोमा बाहेक बहालमा दिएको घरमा उपलब्ध भएसम्म पानी तथा बिजुलीको आपूर्ति र ढल निकास तथा सरसफाइको व्यवस्था गर्नुपर्ने
३) बहालमा बस्ने व्यक्तिलाई त्यस्तो घरमा बस्ने अन्य व्यक्तिबाट असुरक्षा, हैरानी वा अशान्ति हुनबाट रोक्ने
४) सम्झौतामा उल्लेखित अन्य कुराहरु पालना गर्ने ।

बहालमा लिने व्यक्तिको दायित्व

बहालमा लिने व्यक्तिको दायित्व देहाय बमोजिम हुनेछ ।

  • निर्धारित समयमा घरधनीलाई बहालको रकम भुक्तानी गर्नुपर्ने
  • बहालमा लिएको घर आफ्नो घर सरह मानेर सरसफाई, उचितर मनासिव तवरले हेरचाह, संरक्षण तथा सुरक्षा गर्नुपर्ने 
  • आफू बहालमा रहेको घरका अन्य व्यक्ति वा छिमेकीलाई अशान्ति, हैरानी वा असुरक्षा हुने जस्ता कुनै काम गर्न नहुने
  • सम्झौतामा उल्लेखित अन्य कुराहरु पालना गर्ने

बहालमा लिएको घर छाड्न सक्ने अवस्था

बहालमा लिने व्यक्तिले देहायका कुनै अवस्थामा घर बहालको अवधि समाप्त नहुँदै बहालमा लिएको घर छाड्न सक्नेछ ।

  • घरधनीले आफ्नो दायित्व पूरा नगरेमा
  • जुन प्रयोजनको लागि घर बहालमा लिएको त्यस्तो कामको लागि निजलाई घर नचाहिने भएमा
  • घरधनीले सम्झौता विपरित काम गरेमा 

घर बहालमा लिने व्यक्तिलाई हटाउन सक्ने अवस्था

देहायका कुनै अवस्थामा घरधनीले बहालमा लिने व्यक्तिलाई घरबाट हटाउन सक्नेछन् ।

  • बहालमा बस्ने व्यक्तिले सम्झौता अनुरुप आफ्नो दायित्व पुरा नगरेमा 
  • बहालमा बस्ने व्यक्तिले बहालमा लिएको घरभित्र कानूनले निषेध गरेका कसूरजन्य कुनै क्रियाकलाप गरेमा
  • घर धनी आफैलाई घर आवश्यक भएमा
  • घरबाट मानिस हटाई घरको मर्मत सम्भार गर्नुपरेमा
  • प्राविधिक तथा स्वास्थ्यका दृष्टिले बहालमा दिएको घरमा मानिस बसोबास गर्न उपयुक्त नदेखिएमा
  • घर बहालको अवधि समाप्त भएमा
  • बहालमा बस्ने व्यक्तिले सम्झौता विपरित कुनै काम गरेमा

घर बहालको सम्झौता समाप्त भएको मानिने अवस्था

देहायको कुनै अवस्थामा घर बहालको सम्झौता समाप्त भएको मानिनेछ ।

  • बहालमा लिने व्यक्तिले घर छाडेमा
  • घरधनीले बहालमा बस्ने व्यक्तिलाई घरबाट हटाएमा
  • बहालमा लिने, दिने व्यक्तिले आपसी सहमतिमा सम्झौता रद्द गरेमा
  • घर बहालको अवधि समाप्त भएमा 

………………………………………………………………………………………………………………………

नमुना बहाल सम्झौता पत्र / घर भाडाको करारनामा

विषय ः घर भाडाको करारनामा ।

लिखितम् ……………………. को नाति÷नातिनी÷बुहारी …………………….. को छोरा÷छोरी÷श्रीमती, जि. ………………., ……………….. गा.वि.स.÷न.पा., वडा नं ……… बस्ने वर्ष …… को ……………………………..( जसलाई यस करारनामामा प्रथम पक्ष घर धनी भनी सम्बोधन गरिएको छ)–१, र ……………………….. को नाति÷नातिनी÷बुहारी …………………….. को छोरा÷छोरी÷श्रीमती, जि. ………………., ……………….. गा.वि.स.÷न.पा., वडा नं ……… बस्ने वर्ष …… को ……………………………..(जसलाई यस करारनामामा दोस्रो पक्ष वहालवाला भनी सम्बोधन गरिएको छ)–२, समेत हामी करारका दुई पक्ष आगे, हामी दुवै पक्ष बिच मुलुकी देवानी संहिता २०७४ को भाग ४ परिच्छेद ९ को अधिनमा रही व्यवसाय÷बसोवास प्रयोजनका लागि फ्ल्याट÷कोठा बहालमा लिने दिने विषयमा हामी दुबै पक्षको मनोमान राजी खुसी मञ्जुरीले तपशिलमा उल्लेखित शर्त वन्देजको अधिनमा रही प्रथम पक्षकै घर वैठकमा बसी यो करारनामाको कागज लेखिलेखाई सहिछाप गरी एक÷एक प्रति बुझी लियौं दियौ ।
साक्षी तपशिलका सदर ।
तपशिल
शर्त तथा वन्देजहरु ः
१. प्रथम पक्षको नाउँमा मालपोत कार्यालय ……………….. , ………………..मा एकलौटी÷संयुक्त दर्ता श्रेस्ता कायम जि. …………………. वडा नं. …………. सिट नं ………………. कि.नं. ………….. को क्षे.फ. …………. जग्गा र सोमा निर्माण भएको ………….. तल्लाको घर मध्ये …………… फ्ल्याट÷कोठा दोस्रो पक्षलाई व्यवसाय÷बसोवास गर्नको लागि भाडामा दिनुहोस भनी दोस्रो पक्षले प्रस्ताव राख्दा उक्त प्रस्ताव प्रथम पक्षले पनि स्विकार गरी उल्लेखित बमोजिम फ्ल्याट÷कोठा मासिक बहाल रकम रु ………………….।– अक्षरुपी …………………………………. रुपैयाँमा बहालमा दिन प्रथम पक्षको मञ्जुर भएको र उल्लेखित फ्ल्याट÷कोठा उल्लेखित रकममा लिन दोस्रो पक्ष पनि मञ्जुर भई हामी दुबै पक्ष बहालमा लिन दिन सहमत भएका छौ ।
२. शर्त नं १. मा उल्लेख भए बमोजिमको बहाल दोस्रो पक्षले प्रथम पक्षलाई अग्रिम ……… (………….) महिनाको भाडा ने.रु. ………………….।– अक्षरुपी …………………………………. रुपैयाँ आज करार गर्दाको समयमा बुझाएकोमा सो बापतको रकम प्रथम पक्षले बुझीलिएको छ । तत्पश्चात दोस्रो पक्षले भाडा बुझाउँदा अग्रिम ……÷…… महिनाको भाडा रकम भुक्तान गर्न मञ्जुर गर्दछ ।
३. यो करारनामाको अवधि आजको मितिबाट लागू भै ……. (……….) वर्षसम्म कायम रहनेछ । बहाल अवधि समाप्त भएपछि दुवै पक्षको आपसी सहमतिमा पुनः करार गरी बहाल अवधि थप गर्न सकिनेछ । साथै उल्लेखित बहाल रकम प्रत्येक ……. वर्षमा …..% का दरले वृद्धि हुने कुरामा दुवै पक्ष मञ्जुर गर्दछौ ।
४. उल्लेखित फ्ल्याट÷कोठामा दोस्रो पक्षले बहाल लिए पश्चात बसोवास÷व्यवसाय बाहेक अन्य कुनै गैह्रकानूनी काम कारवाही गर्न गराउन पाउने छैन, गैह्रकानूनी काम कारवाही गरे गराएमा सो कार्यको जिम्मेवारी दोस्रो पक्ष नै हुनेछ, प्रथम पक्षको कुनै दायित्व रहने छैन ।
५. उल्लेखित फ्ल्याट÷कोठामा जडित दोस्रो पक्षले प्रयोग गरेको बिजुली बत्ति र पानीको महशुल र बहाल कर समेत दोस्रो पक्षले बुझाउनु पर्नेछ ।
६. दोस्रो पक्षले उक्त फ्ल्याट÷कोठा भाडामा लिई बस्दा वा व्यवसाय संचालन गर्दा कुनै प्रकारको दैवी प्रकोप वा आकस्मिक घटनाबाट घरको भौतिक संरचना बिग्रन गएमा दोस्रो पक्ष जिम्मेवार हुने छैन तर दोस्रो पक्षको आफ्नै लापर्वाहीले कुनै क्षति हुन गएमा भने दोस्रो पक्ष स्वयं जिम्मेवार हुनेछ ।
७. उल्लेखित भाडामा लिएको फ्ल्याट÷कोठा दोस्रो पक्षले भाडाबाट छाडी जाँदा जुन स्थितीमा भाडामा लिएको हो सोही स्थितीमा मर्मत, सम्भार, रंगरोगन गरी छाडी जानुपर्नेछ ।
८. उल्लेखित भाडामा लिए दिएको फ्ल्याट÷कोठा छोड्नु छोडाउनु परेमा अग्रिम …….(………) दिन÷महिनाको अग्रिम सूचना लिएर मात्र छोड्न छोडाउन सकिनेछ ।
९. यस करारनामाका शर्तहरु थपघट तथा शंसोधन गर्नु पर्ने भएमा दुवै पक्षको आपसी सहमतिमा थपघट तथा शंसोधन गर्न सकिनेछ ।
१०. हामी दुवै पक्ष उपर्युक्त शर्त बन्देजहरु परिपालना गर्ने कुरामा प्रतिवद्ध एवं वचनवद्ध छौ। कथंकदाचित कुनै एक पक्षले उक्त शर्त वन्देजहरु पूरा नगरी अर्को पक्षलाई मर्का पर्न गएमा मर्का पर्ने पक्षले मुलुकी देवानी संहिता २०७४ को परिच्छेद ५ बमोजिम आफ्नो हक प्रचलन गराउन कानूनी मार्ग अवलम्वन गर्न सक्ने कुरामा दुवै पक्ष सहमति गर्दछौ ।
११. यस करारनामामा लेखिएका कुराहरु यस बमोजिम र नलेखिएका कुराहरुमा करार ऐन, तथा अन्य प्रचलित नेपाल कानून बमोजिम हुनेछ ।

…………………………… ……………………………
श्री श्री
( प्रथम पक्ष) (दोस्रो पक्ष)
ना.प्र.नं. ना.प्र.नं.
मिति मिति
जि.प्र.का. जि.प्र.का.
साक्षीहरु
१. १.
२. २.
मस्यौदाकार ः करारका दुवै पक्षले भने बमोजिम मस्यौदा गरी कम्प्युटर टाईप गराएको ठिक छ भनी सहि गर्ने
ईति सम्वत् २०…… साल …………… महिना ……. गते रोज …….. शुभम्

…………………………………………………………………………………………….

Downloads
No Comments

धार्मिक सम्पदाहरुको जग्गा अतिक्रमणबारे एकिन गर्न सरकारलाई निर्देशन

Author: NepalSpace.com
Categories: कानुन र कर

संसदको अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध समितिले देशभरका धार्मिक स्थलहरुको जग्गा अतिक्रमण भएरनभएको एकिन गर्न सरकारलाई निर्देशन दिएको छ । समितिले पशुपतिनाथ, चाँगुनाराण, लुम्बिनी, जानकी मन्दिर लगायत देशभरका धार्मिक स्थलहरुको जग्गा अतिक्रमण भएरनभएको एकिन गर्न सरकारलाई निर्देशन दिएको हो ।

धार्मिकस्थलहरुको जग्गा अतिक्रमण भएको पाइएमा योजनाअनुसार सम्बन्धित निकायको जिम्मा लगाउने कार्य अगाडी बढाउन पनि समितिले संस्कृति पर्यटन तथा नागरिक उड्डयनमन्त्रालयलाई निर्देशन दिएको छ । समिति सभापति पवित्रा निरौलाले परम्परागत सीप र कलालाई नयाँ पुस्तामा हस्तान्तरण गर्न विद्यालय र विश्वविद्यालयको पाठ्यक्रम विकास गर्दै दक्ष र व्यवहारिक कालिगढ उत्पादन गर्ने योजना बनाउन पनि निर्देशन दिएइको बताइन् ।

समितिले पुरातात्विक महत्वका सम्पदा, प्राचिन स्मारक र अभिलेखहरुको संरक्षणमा खोज गरी गुरुयोजना निर्माण गर्न पनि निर्देशन दिएको छ । पुरातत्व विभागसँग सहकार्य गर्दै युनेस्कोको मापदण्डअनुसार काम अघि बढाउन पनि निर्देशन दिएको छ । यस्तै संघ प्रदेश र स्थानीय तहको समन्वयमा पुरातात्विक महत्वका सम्पदाहरुको संरक्षण गर्दै समयअनुकुल ढंगले विकास गर्न पनि समितिले निर्देशन दिएको छ ।

No Comments

अंशियारको मञ्जुरी नलिई सगोलको सम्पत्ति बेच्न पाइन्छ त ? यस्तो छ कानुनी व्यवस्था

Author: NepalSpace.com
Categories: कानुन र कर

नेपालमा सम्पत्तिसम्बन्धी संवैधानिक तथा कानुनी व्यवस्थालाई हेर्ने हो भने कानुनबमोजिम हक लाग्ने मुख्य सम्पत्ति भनेको पैतृक सम्पत्ति नै हो । पैतृक सम्पत्तिलाई धेरैले जीवनयापनको आधार पनि मान्ने गर्छन् । बढ्दो महँगी र त्यस अनुपातको खर्चको सन्तुलनले दैनिक गुजारासमेत धान्न गाह्रो हुन थालेको समयमा सानोतिनो कमाइ र रोजगारीबाट घरजग्गाजस्ता अचल सम्पत्ति जोड्न असम्भव  देखिन थालेको छ । त्यसैले पछिल्लो समयमा पैतृक सम्पत्तिको महत्व झनै बढेको छ । 

आमाबुबाले पैतृक सम्पत्ति छोराछोरीको सहमतिबिना बिक्रीवितरण गरी हक हस्तान्तरण गरिदिँदा एकातर्फ सन्तानको संवैधानिक तथा कानुनी हकको हनन् हुन्छ भने अर्काेतर्फ उनीहरूको भविष्यसमेत अन्धकारतिर धकेलिएको हुन्छ ।

पछिल्लो समयमा वैदेशिक रोजगारीको लागि आमा वा बाबु विदेशमा बस्ने छोराछोरीसँग बाबु वा आमामध्ये एक रहने, एक जनाले विदेशमा दुःख गरी आर्जन गरेको सम्पत्तिबाट नेपालमा रहने व्यक्तिको नाममा घरजग्गा खरिद गर्ने प्रचलन बढेको छ । 

यसरी खरिद गरेको सम्पत्ति नेपालमा रहने व्यक्तिको एकल नाममा रहने हुँदा सो व्यक्तिले आफूखुशीसमेत गर्ने गरेको, श्रीमान्/श्रीमती, छोराछोरीको मञ्जुरीबेगर बिक्रीवितरण गर्ने गरेको, पुरुष भए अन्य महिलासँग र महिला भए अन्य पुरुषसँग विवाहसमेत गरी अन्य अंशियारको सम्पत्तिसमेत लिएर गएका घटना प्रशस्त देख्न सुन्न पाइन्छन् ।

नाबालक छोराछोरीलाई कुनै कानुनी ज्ञान नहुने, आमाबाबुले सोध्न पनि आवश्यक नठान्ने हुँदा भएभरको सम्पत्ति कुम्ल्याएर हिँडेपछि बिचल्ली बनेका सन्तान, श्रीमान्÷श्रीमती कानुनी उपचार खोज्न भौँतारिएर हिंँडेको पाइन्छ, आफ्नो भविष्य के होला ? कानुनमा के व्यवस्था होला ? यसरी कसैको मञ्जुरी नलिईकन सगोलको अचल सम्पत्ति बेच्न पाइन्छ त ? 

के छ कानुनमा ?

मुलुकी देवानी संहिता २०७४ को दफा ४१९ मा मञ्जुरी नलिई सगोलको सम्पत्ति हस्तान्तरण गर्न नपाउने कानुनी व्यवस्था छ । यस व्यवस्थाअनुरूप ‘कसैले पनि सगोलको अंशियारको लिखित मञ्जुरी नलिई सम्पत्ति कसैलाई हस्तान्तरण गर्न पाउनेछैन’ भन्ने व्यवस्था छ ।

लिखतमा साक्षी बसेको भए मञ्जुरी दिएको मानिने

‘सगोलको सम्पत्ति हस्तान्तरण गर्दा सगोलका अंशियार लिखतमा साक्षी बसेको भए निजको मञ्जुरी लिएको मानिने’ कानुनी व्यवस्था छ । त्यसैले एकाघर परिवारको अंशियारलाई साक्षी राखी तयार पारेको बिक्रीे लिखतलाई कानुनबमोजिम पक्का लिखत मानिन्छ भने अन्य व्यक्तिलाई साक्षी राखी बनाइको लिखतलाई कानुनी दृष्टिबाट कच्चा लिखत मानिन्छ । यस्तो लिखतमार्फत बिक्री गरेको सम्पत्ति घरजग्गा लिखत बदर मुद्दा गरी बदर गराउन सकिने वा फिर्ता गराउन सकिने हुन्छ । 

मुलुकी देवानी संहिता २०७४ को दफा ४१९ मा मञ्जुरी नलिई सगोलको सम्पत्ति हस्तान्तरण गर्न नपाउने कानुनी व्यवस्था छ ।

तर, एकाघरका व्यक्ति साक्षी बसी पारित गरेको लिखत बदर हुने सम्भावना कम हुन्छ । तर, अंशियारलाई झुक्याएर साक्षी राखेको, कानुनले अयोग्य मानेका १८ वर्ष कम उमेरका नाबालकलाई साक्षी राखेको र होश ठेगानमा नरहेका व्यक्तिलाई साक्षी राखेको रहेछ भने त्यस्तो लिखत बदर हुन सक्छ ।

आफ्नो हक बराबरको सम्पत्ति भने बिक्री गर्न पाउने

कुनै अंशियारले अन्य अंशियारको मञ्जुरीबेगर घरजग्गा बिक्री गरी हक हस्तान्तरण गरेमा, त्यस्तो सम्पत्तिमा बिक्री गर्नेको जे जति हिस्सा छ त्यति सम्पत्ति मात्र हक हस्तान्तरण गरेको मान्य हुने व्यवस्था कानुनमा छ । निजको हक वा हिस्साभन्दा बढी हस्तान्तरण भएको सम्पत्ति अंशियारले सम्बन्धित अदालतमा मुद्दामामिला गरी फिर्ता लिन पाउने व्यवस्था कानुनले गरेको छ । 

अंशियारको हैसियतमा निजको हक बराबरको सम्पत्ति भने कानुनबमोजिम हस्तान्तरण गर्न सकिन्छ । अन्य अंशियारको हक लाग्ने सम्पत्ति मात्र फिर्ता हुने हो, सम्पूर्ण सम्पत्ति फिर्ता हुने भने होइन ।

व्यवहार चलाउन घरमूलीले केही सम्पत्ति बिक्री गर्न सक्ने

मुलुकी देवानी संहिता २०७४ को दफा ४२० ले घरव्यवहारको लागि सगोलको सम्पत्ति बिक्री गर्न सक्ने कानुनी व्यवस्थासमेत गरेको छ । यस व्यवस्थाअनुसार ‘घरको मुख्य व्यक्तिले घरव्यवहारको लागि चल सम्पत्तिमा सबै र अचल सम्पत्तिमा आधासम्म कसैको मञ्जुरी नलिईकन सगोलको सम्पत्ति बिक्री गर्न सक्नेछ’ भन्ने व्यवस्था पनि गरेको छ । 

यसको उद्देश्य घरपरिवारका सदस्यको लालनपालन, औषधोपचार, शिक्षादीक्षालगायत अत्यावश्यक कार्यका लागि खर्च चलाउने असल प्रयोजनले चल सम्पत्तिमा सबै र अचल सम्पत्तिको हकमा आधासम्म बेचबिखन गर्न पाउने हक घरमूलीलाई कानुनले प्रदान गरेको हो । व्यक्तिगत प्रयोजन र निजी स्वार्थ पूर्तिका लागि भने यो अधिकार दिएको होइन ।

कस्तो मुद्दा लाग्छ ?

कुनै अंशियारले अरू अंशियारको मञ्जुरीबिना सगोलको सम्पत्ति बेचेको रहेछ भने अन्य अंशियारले त्यस्तो सम्पत्ति फिर्ता गराउन बिक्री गर्ने मूल अंशियारलाई विपक्षी बनाई अदालतमा लिखत बदर मुद्दा दायर गर्न सक्छन् । के कस्तो कारणले आफ्नो संवैधानिक तथा कानुनी अधिकार हनन् भएको हो, के कति सम्पत्तिमा आफ्नो हक लाग्ने हो आदि कुराको विस्तृत विवरण खुलाई आफ्नो स्थायी बसोबास रहेको जिल्लाको अदालतमा मुद्दा दायर गर्न सकिन्छ । 

मुद्दा दायर गरेसँगै सम्पत्ति रोक्काको लागि अदालतमा निवेदन पनि दिनुपर्छ । निवेदनमा माग भएबमोजिम अदालतले सम्बन्धित मालपोत कार्यालयलाई निवेदकले दाबी गरेबमोजिम हकहिस्सा लाग्ने सम्पत्ति रोक्का राख्ने आदेश दिन्छ र सम्पत्ति रोक्का भएपछि मुद्दा कानुनबमोजिम अगाडि बढाउन सकिन्छ । 

मुद्दाको अन्तिम किनारा नलागेसम्म सो सम्पत्ति घरजग्गा कसैले किनबेच गर्न सक्दैनन् । अरू व्यक्तिले खरिद गरेर उसको नाममा लिखत पारित भएको अवस्था रहेछ भने किन्ने र बेच्ने दुवैलाई मुद्दाको विपक्षी बनाउनुपर्छ । तहतहमा धेरै व्यक्तिबीच खरिद–बिक्री भइसकेको रहेछ भने जे जति व्यक्तिले खरिद–बिक्री गरे ती सबैलाई विपक्षी बनाउनुपर्छ । 

हदम्यादसम्बन्धीे व्यवस्था 

कुनै अंशियारले अन्य अंशियारको हक लाग्ने सगोलको सम्पत्ति उनीहरूको मञ्जुरीबेगर बिक्री गरेको रहेछ भने त्यस्तो कार्य भए÷गरेको थाहा पाएको मितिले छ महिनाभित्र सम्बन्धित जिल्ला अदालतमा मुद्दा दायर गर्नुपर्छ । 

आमा/बाबुले छोराछोरी नाबालक भएको अवस्थामा उनीहरूले थाहा नपाउने गरी निजको अंश हकको ख्याल नगरी, अंश हक मार्ने नियतले, उनीहरूको समेत हक लाग्ने सम्पत्ति बेचबिखन गरेका रहेछन् भने छोराछोरी बालिग भइसकेपछि उनीहरूले सम्बन्धित मालपोत कार्यालयमा गएर बुझ्दा मात्र त्यो कुरा थाहा पाए भने थाहा पाएको मितिले छ महिनाभित्र सम्बन्धित अदालतमा गएर मुद्दा दायर गर्न सक्छन् । 

हदम्यादको सम्बन्धमा कानुनले त्यस्तो काम भए गरेको मितिले छ महिनाभित्र मुद्दा गर्नुपर्छ भनिए तापनि थाहा पाएको मितिले छ महिनाभित्रमा मुद्दा गर्न सकिन्छ । जुन दिनमा हकवाला अंशियार मालपोत कार्यालय गएर स्रेस्ता अभिलेख हेरेको हो वा बुझेको हो वा कसैले भनेर थाहा पाएको हो सोही दिनलाई थाहा पाएको दिन मानिन्छ र सोही दिनदेखि हदम्याद सुरु हुन्छ ।

नजिर कस्ता छन् ?

अचल सम्पत्ति बिक्री व्यवहार गर्दा सगोलका सबै अंशियारको मञ्जुरी बाध्यात्मक रूपमा लिनुपर्ने हुन्छ । यसरी हक हस्तान्तरण गर्दा अंशियारले साक्षी नबसेको र हक छाडी दिन मन्जुर नगरेमा त्यस्तो अंशियारको हक जाने स्थिति नरहने, लोग्ने नभएको र छोरा पनि विदेशमा भएको अवस्थामा घरव्यवहार चलाउनुपर्ने दायित्व भएकी महिलाले घरव्यवहार चलाउनको लागि अंशबण्डाको १९ को देहाय १ को कानुनी व्यवस्थाबमोजिम आफ्नो नामको अचल पैतृक सम्पत्तिमध्ये आधा आफूखुशी गर्न नपाउने भन्नु कानुनसंगत नहुने’ भन्ने जस्ता नजिर यस सम्बन्धमा सर्वोच्च अदालतबाट प्रतिपादित भएका छन् ।

साविक कानुन मुलुकी ऐनको अंशबण्डाको व्यवस्था र हालको मुलुकी देवानी संहिताको सम्पत्ति हस्तान्तरणसम्बन्धी व्यवस्थालाई हेर्ने हो भने कानुनको दफामा केही तलमाथि भए तापनि कानुनको उद्देश्य भने उस्तै नै रहेको देखिन्छ । नेपाल होम्स बाट (नेपालहोम्स को लागि नवीन धिताल जी ले यस लेख लेख्नुहुन्छ)

No Comments

हाइटेन्सन लाइनमुनि घर-जग्गा किनाएर एजेण्टले फसाउँछन्, सोझा हेरेको हेर्यै

Author: NepalSpace.com
Categories: कानुन र कर

नेपाल विधुत प्राधिकरणले नियन्त्रण गर्ने प्रयास गरे पनि काठमाडौं उपत्यकाभित्र हाइटेन्सन लाइनमुनि अवैधरूपमा घर निर्माण गर्ने क्रम बढेको छ ।

प्राधिकरणले प्रसारण लाइन विस्तारक्रममा जग्गाको उचित क्षतिपूर्ति तथा मुआब्जा दिए पनि नियम उल्लंघन गरेर घर बनाउने काम रोकिएको छैन । स्थानीय प्रशासन, नगरपालिका, मालपोत तथा जग्गा दलालको प्रलोभनमा जोखिमको ख्यालै नगरी उच्च क्षमताको नांगो तारमुनि घर निर्माण गर्नेको होड नै चलेको छ ।

काठमाडौं गोकर्णेश्वर, शंखरापुरलगायत नगरपालिकाभित्र अवैधरूपमा हाइटेन्सन लाइनमुनि घर निर्माण गर्नेको संख्या बढिरहेको छ । यसो हुँदा घरधनीको दैनिक जोखिमपूर्ण हुन्छ र परिश्रम गरेर जोडेको सम्पत्तिको रक्षा पनि हुँदैन ।

बस्ती विकाससँगै गोकर्णेश्वर नगरपालिका–८ माकलबारीमा हाइ भाेल्टेज तथा १३२ केभी लाइनमुनि ७५ भन्दा बढी घर निर्माण गरिएको छ । पछिल्लो १० वर्षमा यो क्षेत्रमा नियमविपरित घर निर्माण गर्ने र सरकारी नियम मिच्न सघाउने दलालको बिगबिगी छ ।

नगरपालिकाका कर्मचारीको मिलेमतो र जग्गा दलालको चलखेलमा स्थानीय तथा उपत्यका बाहिरका व्यक्तिलाई फसाइएको छ । जोरपाटी पुलदेखि गोकर्णसम्म मात्र सयौं पक्की घर निर्माण गरिएको छ ।

माकलबारीकी स्थानीय कृष्णमाया राईले घर किनेको तीन बर्ष भयो । उनको घर हाइटेन्सन लाइनमुनि छ । प्रसारण लाइनको तारले छुने गरी साढे दुई तलाको घर निर्माण गरिएको स्थानीय बताउँछन् ।

माकलबारीमा घर किनेर बसेका राई परिवारले एक करोडमा घर किनेको र उच्च भोल्टेजको तारमुनिको असरबारे जानकारी नभएको बताए । ‘सस्तो पाइयो भनेर बुझ्दै नबुझी घर किनियो, अहिले हाइटेन्सन लाइनमुनिको घरले निकै तनाब दिएको छ,’ रार्इले भनिन् । यो क्षेत्रमा हाइटेन्सनमुनि घर हुने अधिकांश काठमाडौं बाहिरका बासिन्दा छन् ।

सस्तोमा पाइएको भन्दै हाइटेन्सन लाइनमुनि घर–जग्गा किन्नेहरू अहिले जग्गा दलालले फसाएकोमा चिन्ता व्यक्त गर्न थालेका छन् । भोजपुर घर भई हाल माकलबारी हाइटेन्सनमुनि घर किनेका पदम राईले आफू ठगिएको बताए ।

‘मालपोतको रसिद पनि छ, त्यतिबेला मोलपोतका कर्मचारीले पनि हुन्छ भने अहिले ती कर्मचारी कहाँ छन ? थाहा छैन,’ राईले ऊर्जा खबरसँग भने, ‘मैले किनेको घरको त यसअघि नै घरधनीले मुअब्जा लिइसकेको रहेछ ।’

७५ घरको लालपुर्जा नै छैन : मेयर चालिसे

माकलबारी क्षेत्रमा अवधै घर बन्न थालेपछि गोकर्णेश्वर नगरपालिको टाउको दुखेको छ । अवैधरूपमा बन्दै गरेका घर रोक्न नसक्दा अहिले अर्को समस्या थपिएको छ ।

झन्डै २० वर्षसम्म स्थानीय तह जनप्रतिनिधिबिहीन हुँदा त्यसको फाइदा सयौं जग्गा दलालले उठाए । दलालले सस्तोको प्रलोभनमा उपत्यका बाहिरका सोझा व्यक्तिलाई फसाएको पुष्टि भएको छ ।

माकलबारी क्षेत्रमा मात्र ७५ भन्दा बढी घर नियम मिचेर निर्माण गरिएको गोकर्णेश्वर नगरपालिकाका मेयर सन्तोष चालिसेले बताए । ‘हाइटेन्सन लाइनमुनि बनेका हरेक घरको लालपुर्जा समेत छैन,’ उनले ऊर्जा खबरसँग भने, ‘कसरी व्यवस्थापन गर्ने भन्नेबारे छलफल भइरहेको छ ।’

हाइटेन्सनमुनि पर्ने जग्गा तथा घरको यसअघि नै प्राधिकरणले मुअाब्जा दिइसकेको हुँदा दोहोर्याएर दिन सक्दैन । र, नियम पनि छैन । मुआब्जा दिइसकेको जग्गाको स्वामित्व प्राधिकरणकै हुन्छ । उसले जुनसुकै बेला भत्काउन सक्छ वा जग्गा नियन्त्रणमा लिन सक्छ । तारमुनि निर्माण भएका अधिकांश घरको नक्सा पाससमेत नगरेको चालिसेले बताए । ऊर्जा खबरबाट

No Comments

भू—उपयोग ऐन २०७६ लागु नभई गरिएको कित्ताकाट खुला गर्ने निर्णय कार्यान्वयन नगर्न निर्देशन

Author: NepalSpace.com
Categories: कानुन र कर

संसदीय समितिले भू—उपयोग ऐन २०७६ कार्यान्वयन नहुँदसम्म कित्ताकाट खुला गर्नेसम्बन्धी कुनै पनि निर्णय कार्यान्वयन नगराउन निर्देशन दिएको छ । 
राष्ट्रियसभाको प्रत्यायोजित व्यवस्थापन तथा सरकारी आश्वासन समितिले तत्काल नियमावली बनाएर ऐन कार्यान्वयन गर्दासम्म कित्ताकाटसम्बन्धी कुनै पनि निर्णय कार्यान्वनयन गर्न भूमि, व्यवस्था, सहकारी तथा गरिबी निवारण मन्त्रालयलाई निर्देशन दिएको हो ।

समिति सभापति रामनारायण विडारीले कित्ताकाट सम्बन्धी कुनै पनि द्विविधायुक्त कुरा परिपत्र र आदेशका आधारमा नगर्न दिर्नेशन दिए ।  मन्त्री पद्मा अर्याललाई छलफलका लागि बोलाइएको बैठकका निर्णयहरु सुनाउँदै उनले भने, ‘‘भू—उपयोग सम्बन्धि ऐन बमोजिम बनाउनुपर्ने नियमावली नबनाइकन गरिने अन्य निर्देशन मापदण्ड इत्यादि कार्यान्वयन हुन सक्दैनन । तसर्थ यो बैठकले नियमावली तुरुन्तै बनाएर भू उपयोग ऐन २०७६ लाई अबिलम्ब कार्यान्वयन गरोस । द्विविधायुक्त कुराहरु परिपत्रका माध्यमबाट नगरियोस् । द्विविधायुक्त कुरा परिपत्र, विज्ञप्तिका माध्यमबाट, टिप्पणी र आदेशको माध्यमबाट नगरियोस् ।’’

नियमावली नबनाई कित्ताकाट गर्न सकिने निर्णय सरकारले गरेपछि समितिले मन्त्री अर्याललाई बोलाएर छलफल गरेको हो । छलफलमा मन्त्री अर्यालले जग्गा कारोबारका नाममा हुने आर्थिक चलखेललाई रोक्न कित्ताकाट फुकुवा गर्नुपरेको बताइन् ।  सरकारको निर्णय पनि अहिले सर्वोच्च अदालतमा रिट निवेदन परेको छ । मुद्दा विचाराधिन रहेकाले तत्काल निर्णय कार्यान्वयन हुन सकेको छैन । 

No Comments

जग्गाको क्षेत्रफल कसरी नाप्ने ?

Author: NepalSpace.com
Categories: कानुन र कर

जग्गाको क्षेत्रफल कसरी नाप्ने ?

 जग्गाको कारोबार गर्दा त्यसको क्षेत्रफल मापन अनिवार्य हुन्छ । वर्गफिट वा वर्गमिटर जग्गा मापनको सर्वमान्य इकाई हो । तर स्थान पिच्छे जमिनको क्षेत्रफल नाप्ने तरिका वा इकाई फरक हुन सक्छ । नेपालमा प्रायः जग्गाको क्षेत्रफल तराईमा एउटा र पहाडी भेगमा अर्को मानक इकाईमा नाप्ने गरिन्छ ।पहाडी क्षेत्रमा क्रमशः दाम, पैसा, आना र रोपनी जग्गा मापन गरिने आधारभूत  इकाईको रूपमा चलिआएका छन् । त्यस्तै तराईमा कुनुवा, धुर, कठ्ठा र बिघामा जग्गा नापिन्छ । 

के तपाई नेपाली जग्गाको क्षेत्रफल मापन गर्न नजानेर चिन्तित हुनुहुन्छ ? अब  जग्गाको क्षेत्रफल मापन गर्न  साजिलो बिधि NEPALI LAND CONVERTER, NEPALI LAND CONVERTER को बारेमा र यसको प्रयोग बारे बुझ्न निम्न लिंक खोल्नुहोस्।

Nepali Land Converter

यी इकाईलाई उक्त लिंकमा दिइएको तालिकाका आधारमा विश्वव्यापी सर्वमान्य इकाई (वर्गफिट वा वर्गमिटर (आना, पैसा, दाम,रोपनी, बिघा, कट्ठा , धुर) सँग रूपान्तरण गरेर  जग्गा वा घडेरीको क्षेत्रफल कति हुन्छ वा कसरी नापिन्छ भन्ने बुझ्न सकिन्छ ।

Advanced Search

Search Property with SKU

Search

Find your apartment or house on the exact key parameters.

Custom_html

Search

Recent Posts

Recent Comments

    Archives

    Categories

    Meta